Адабиятни багъее тезе тIетI ачмышхьа

Гьар заманайл’ адабиятылхъан аIшкьнан  гьаваскарар вухьайнбы. Шааирын гьаIракатбы сечмишавъуйни инсанаршихъад эхьи. Сассанкъвее ман баджарагъ  «кIорани  кьовее » дюгуляъа. Ман инсанаршилхъа ашкарехьи деш . Поэзиейна шит’ дустагъее деш авхъас  вуккан,  мана инсанар шадааъа дюнйел’ учмишивхьес вуккан.  Джувабна кьуват,  ярахни сеселе  гуджнаба вобна. Дюнйе уфтаныйвалин, барабарыйвалин, йикIбышди темизийвалин  ва аIкIел’нани джувабын гьуваджи.

Гьайни дёлесийвале цIаIхбышди адабиятее джегьил’ хаIне хъибхьу. Инам гьаъан,  мани поэзейни хаIнейн йаIхъылхъа иших гягьасын, бар алебтIасда.

Къийна  ши йишин «Нур» кIазет хъаIдаххъанбы,  поэзиейн  гьаваскарар джегьил’ шааирни Раджабова Наргизни Байрамни поэзиейква танышааъас.

Наргиз Раджабова  Рутул районни Мишлешни хивее 1987 сенни майни 23-чил’   едике йихьа. МанкъыIна раIгьматтыгъ дек ‘СаидгьаIсанов Байрам хивее шофирна ишлемишхьа,  ед’  СаидгьаIсанова Эмнехатун  кIалхозчий йихьа. МаIнкъее  хана иш гьаъу, лампайн иших гьуваджы ва ушахар  адамийква саджигее гьалални къыкыл’ чакIыхъавъу. Адамий раIгьматыххъа аркIынле хъийгъа хизанын йыIкьын юк джелхъа алеетIу.

Наргизе Мишлешин йыIкьнекин мактаб 2004 –ъэсди сен таамаку ва гьамани джар сен Дагъыстанни девлет педагогикайни  университетни дагъайдни сыныфбышди факультетехъа иккейчIу.  2009 сен университет таамау , дагъайдни сыныфбышди маъаIллимайн санаъаIт алеетIу. Сабара сенбына Мишлешни хивее ишлемишийхьа. Гойне адамийс аркIынле хъийгъа, Бабаюртни районеехъа хъары,  2015 сенике Калел’ни йыIкьнекни мактабее ишлемишеехьи гиргъыл’.  МаIнкъее мани мактабее дагъайдни сыныфбышис  дарсбы гьели.  Мактабни маъаIллимаршини ва телябабышди увгьойква, Наргиз маъаIллим джена иш кьулайква гьааъана маъаIллима ворна ва манкъыхъаIд джен дарсбы ыккеккан методика водун.  Алидни сыныфбышеехъа маIнкъее югба гьазиравъуйн ушахар хъабайли. 

Мана поэзиейква марахламишехьи гиргъылийн сабара сенбы водунбы. Манчихъа ил’дяаку, Наргиз маъаIллимыхъан югун шааирын талант шакIле къеджи. Садджу ман хаIдхъаъас ва артымишаъас ыккан. Мани ишее ши маIнкIыс хыл’авхъас гьазирба вобунбы. Гьалекийс къийна  манкъыIни поэзиейн  шечIбы цIедда чапаъас.  Кьиймат,  шу  манчис гьевле!

 Наргиз Раджабова

 

Зурнайн сес

 

Зурнайн сес’ хъидхьу вод,

Мишлеше даватбы вод .

Хъавъу — хъеебхьа инсанар,

Маджлисеехъа сабы воб.

Накьрайс чикI хъетIуме ,

Дюнйейлхъа сес’ хехьа вод .

Мишлешбышин джаванар,

МыкIара гьаъас сабы воб .

Гадебы безземыш вухьа ,

МаIъракеехъа хъыгъебчIу.

Джарга ыIвху  ичера ,

МыкIар гьаъас игъебч1у.

Балкан беземиш гьааъа ,

Лигеехъа гьаIйкал хъааъа.

 Истагъылхъа вуккессе,

Балкан аттамыш гьааъа.

Истагъ хаахъа хъарыме,

Юрдулхъа ишыгъ хъехьа.

Багъеедын вардхьинне,

Бегиныд йик1 ачмышхьа.

Даватбы ыхьа истагъ хъары,

Гогьар гьаммаз йигънагъеехъа сады.

Симавар хъоохьар богъ аIл’гьааI,

Истагъее кIяыйн чей илегъа.

 

КьыIдим

 

КъыIдим хъады, мыкIа хъихьа.

Сывабы джагвара хъихьа.

Булутбышди йикьаIлхъа,

Верыгъоб дюгул’ вухьа.

Ушахар йизыле шадоохье ,

ГьивигIан, хьаъакIан, матоохье.

Гыргыба  сабы инсанара,

Сывабышле гуямыш воохье.

Ява-явашда йиз гëгъа,

ИлийкIар парче – парчена.

Янык’ илëдзурийн йивар,

Беземишхьайн истагъар.

Сюл’сюлер экебы хьинне,

Чардахни вуттуле  гивадхын.

ЧIалагани гьаIйванаршилхъа,

Мысвалла воб алябхын.

Сувалхъа хъабы кьы1димна ваз,

 Аккас лап ит1умын аяз.

Нимееджаб уфтанбайий,

Къулеле гьоозарна ваз.

Мишлеш

Сувабышди арее гибкIын,

Мишлешна уфтанна хив воб.

Дера тепайле къобк1ул ,

Самур дама аIл’гьааI воб.

Гьар сурал’ дерабы,мызарайбы, чIалагбы

 Гьодху а1л’гьааI аIрагбы.

Нимеджад болдае  манбы,

Мишлешбышин ахтыйн сувабы .

Гима гивур воб  дидеера,

 Яныл’  эк1ын джегьиляра.

 Йишин уфтанын ичера,

Гееб аахванбы шу, йихъера!

Ялбышык сюрийбы ухьийхьан,

Чолбышее экымбы гьийхьар.

 Мишлешбышин джаванар, 

Мырадылхъа джони  гьивийхьар.

Йизда хив ,йизда Ватан ,

Гьаммаше йикIее вобна.

Няхъа зы арк1ыне , Ватан,

Джанее,  фыкрее гъу вобна.

Йизда  ед’

Йизда ед’, йизын джигар водун.

 Йизда ед’, йизын сабыр водун .

Ай ед’, кам гьидееъэна гъу зас!

Йизын джан къиймишаъан зы вас.

 Гьаммаше шадра йихьена,

 Акьвеехъа аIхъ гидяагьана,

ЙикI ачухра йихьена,

Балабышле гуямишийхьена.

Йизда ед’ улен ишых водун .

Гъу шадрананкъаI,  зынар шадра.

Йизда ед’ йикIена дарман вобна.

 Сес’ къийххьенкъаI, джанале зезе гëокка.

Етимба авху ,чIакы хъавъу,

Дагъамийвалла джаналхъа хъавалявъу.

Гьаарна хав- уджагъна гьау,

Аллагье гьивееджена ед’, гъу !

Йизда ед’, йизын дженнет’ водун,

Хъевлес  вааIхас деш йигъна кьиймат.

Йизда ед’ дюн’ейн тIетI водун,

СакIалааъас вааIхас деш йигъна заIгьмат.

Юххьан

 

Юххьан хъады , юххьан хъады,

Юххьанын шас гëгъй ады.

Сува- чIиейс ранг хъады,

Йишда уфтанна Ватан.

Малкъара сувал’ ухьийхьан,

Гуямышэхье чиле чобан.

Верыхъ акьвеехъа хъивийхьар,

Йизда уфтанна Ватан.

Чол, чIие кIатыл’ хъехье,

Дамабы дашмишехье,

Гунайбы ачмишэхье,

Йизда гыранна Ватан .

Юххьан хъады, ик1 ачмишхьа,

Гадейс ичий кьабылийхьа,

Ай гъу,  миджагна Марал!

Йизда дерд’ сибык хъувхьа.

Юххьан хъады, тIетIбы ачмишхьа,

 Бул’бул’ин макьамы гьаьа,

Дюнйейлхъа сес’ хъеха,

Йизда уфтанна Ватан.