Хаlбна Ватанна даlвъий таамувхьайн 78 сен быкырехьи. Манчин дагъбы къийнад аху водунбы.

Даlвъийн цlеддийн сенбы Советни оlлкайс дагъамынбы ыхьа. Душманарше  са сураке шагьарбы, районбы, хивар аххъахъа хъооl вухьа. Азгъунувхьайни фашистни эскераршикIле гьичудджад къеджи ыхьа деш. Гьихъа хъарына хааlрна- кlыл’на гябатlа вухьа.  Фашистарше ешлибыйий едар, кьаlсинбыйий ушахар есирна алябатlа вухьа. Концлагербышее мыссыба, мыкlаба хаlбба инсанар гьабтlы. Водни дагъамийвал’бышихъа ил’дяакы, йишин эскерар душманаршис таlъбы вухьа деш.

Дагъамын вурушбышин сайид Ленинград ыхьа. Хаlдда йигъбына фашистарше гьалкьейхъа абчыйни шагьарее  мысвалике хаlбба инсанар гьабтlы.  Гыл’мецlалий Мирзоев Мирза  мааъар вурушмишхьа.  Къийнад кьаlсинкъун ихтилет йизди йикlел’ водун. Манкъве эйгьенний: «Хыдыл’, закlле къаджейн, шокlле къидеджен. Зы 1939-ъэсди сен Рутул районни военкоматын эскерейхъа хъортlул. Ватаныс хидмат Ленинградни делесийвалений вуккекка. Эскерейхъа хъарыйни са сениле Хаlбна Ватанна даlвъий гибгъыл. Манбы геед дагъамын сенбы ыхьа. 900 йигъна ши Ленинградни блокаде вухьа. Эскераршихъад охьанасын кар ыхьа деш. Йигъыс шас 100 грам гнейний гьелен. Шагьарее авхуйни инсанаршина вазият йишинчиле къат-къатна дагъамба вухьа. Мыкlааликейий мысвалике  гьабтlыйни инсанаршин, эскераршин кучебышее сувабы илёдзыр ыхьа».  

Хаlбни Ватанни даlвъийн зиян, уцlур гьидёвуйн са хав аху деш. Вурушбышее хаlбба инсанар гьабтlы, батмишебхьа. Манбышди джаргее дагъыстанлыбыб вухьайнбы.  Манбышди 57 Совет гьоIкуматни  кьаlгьраманын до гьувы .

Хаlбни Ватанни даIвъеэ йихбышин иштыракыд хаlдын ыхьа. Манбышин хаIббананбы   йыlкьаlлхъа сабкlыл деш. Гаlшде йихъбышди гыргыни хиваршее ветеранаршис едигарна гиххьыйн гьаIйкалбы водунбы.

Хаlбни Ватанни даlвъийни вахтал’ хайбышее авхуйни едаршин, кьаlсинбышин, ушахаршин иштыракыд кlылин ыхьа деш. Магьаlчкъалайни шагьарее арх гьивийкIаранкъаI, адамейршика саджигее едарыб ишлемишувхьайнбы.  Хиваршее авхуйн инсанар фронтыс чалышмишувхьа.

Хаlбни Ватанни даlвъийн иштыракчер, гьаlкlен игитер вухьа. Гьаlшде, аlрейнче 78 сен илгъечlуйле хъийгъад, ши манбышда игитийвалла, джомардийвалла кlеливханааъа деш.Гьабтlыйнбышиилхъа раlгьмат къихооли, авхуйнбышис джанана сагъвалла аlрзааъа.

Къийна азгъунувхьайни фашистаршини невабыше Гитлерни армиейн йыIкь гьакьварауйни чубабышди аIрайл’ ледж адчы. Манбыше Украинайнайий Россиейна  доствалла пызмышавъу. Са сениле хаIббанана  вахт вобна, манбыше Россиейква гьыIджат сугъоцауйн. Амеркайни хаIбваликва мани карее манбышис хаIдын кумаг Авропайни оIлкабыше гьели. Манбышда макьсад-  гуджнакван Россия джос таъаIбыий.

Россиейни армиейн, игит эскерарше, джомард мобилизациейхъа гьябкIыйни джаванарше нацистаршис  калле сугъооцаъасда имкан гьооли дешобна.

Гитлерни къошунбышиле гъамувхьайнбышин невабы, Ин ша Аллагь, Украинайни нацистаршилеб  гъамувхьесынбы.