МугьуIббатыквана хизан – гыргынчина дарман

Гьар сен июльни 8-чил Россиейл’ хизанын, мугьуIббатын, ыIгьтибарын йигъ алгъайгье. Йихъбышдимее хизан энки хаlбна девлет вобна. Манбы гьаммаше чалышмишоохьенбы ааилейна дараджа ахтыба авхъас.  Ушахаршис тербие гьувой, гьаlкlени  йаlххъылхъа абчый, эвлемишавъуй йихъбышди эбей водун. Йишди элихъад маlгьдын хизанбы хаlдда водунбы. Манбышда сайиб Хушетни къасабее ешемишоохьена Гьарунов Гьарун дайийна  хизан вобна.

Хушет йихъбыше кьоlбъэсда юрд абчына юрд вобна. Къийна увгьойбышихъа гора, къасабее ваlщелхъа авабкьырийн йихъбышин хизанбы ешемишехьи. Аlхырейни сенбышее Хушетхъа хаlбба йихъбы Азербайджангъанче кочм­ишувхьа хъабы. Гьаlшде мааъаб ешлибышиква саджигее, джаванарыб растына хъавайленбы. Хушетее воохьени йихъбышис зы гьаммаше ахтына кьиймат гьооли. Манбы джурабаджура хиваршейнче хъабейиб, манбыше миллетын югун-югун аlдатбы кlелиханаъа деш. Доствалла утlумавъуй, хааlрна-кlыл’на хъуваацый, ешлибышда гьуlрмат авхъуй манбышдимее цlеббыйни джигее вобна. Манбы югни-писди йигъыл’, са хизанын чуба хьинне саджигеехъа сабайли. Гьаарна джуке ахаlн кумаг гьелес чалышмишехьи. Мааъаб геллесда ишIузар ворна. Манбыше саъани мебеликва, гьаъани устадийваликва хизанбы гудмишаъа, тезе юрдбы адаччи. Джони баджарагъука миллетын до ахты хъаъас гьаlракат гьаъа. Мани карее хушетын джамаъаlт джомардба вобунбы. Къасабайхъаб агъсаххъаларыб вобунбы. Гьарунов Гьарун дайийир манбышди джаргее ворна. Манкъуни увгьойка, къийнийни йигъыл’ къасабее воохьени йихъбышиле вудж разийра ворна. Манбышда гыргына хаlдни йигъни байрамбышди  баракайс джусахъа, авхуйни ешлибышисахъа гьивийхьаранбы.Хушет йихъбыше кьоlбъэсда юрд абчына юрд вобна. Къийна увгьойбышихъа гора, къасабее ваlщелхъа авабкьырийн йихъбышин хизанбы ешемишехьи. Аlхырейни сенбышее Хушетхъа хаlбба йихъбы Азербайджангъанче кочм­ишувхьа хъабы. Гьаlшде мааъаб ешлибышиква саджигее, джаванарыб растына хъавайленбы. Хушетее воохьени йихъбышис зы гьаммаше ахтына кьиймат гьооли. Манбы джурабаджура хиваршейнче хъабейиб, манбыше миллетын югун-югун аlдатбы кlелиханаъа деш. Доствалла утlумавъуй, хааlрна-кlыл’на хъуваацый, ешлибышда гьуlрмат авхъуй манбышдимее цlеббыйни джигее вобна. Манбы югни-писди йигъыл’, са хизанын чуба хьинне саджигеехъа сабайли. Гьаарна джуке ахаlн кумаг гьелес чалышмишехьи. Мааъаб геллесда ишIузар ворна. Манбыше саъани мебеликва, гьаъани устадийваликва хизанбы гудмишаъа, тезе юрдбы адаччи. Джони баджарагъука миллетын до ахты хъаъас гьаlракат гьаъа. Мани карее хушетын джамаъаlт джомардба вобунбы. Къасабайхъаб агъсаххъаларыб вобунбы. Гьарунов Гьарун дайийир манбышди джаргее ворна. Манкъуни увгьойка, къийнийни йигъыл’ къасабее воохьени йихъбышиле вудж разийра ворна. Манбышда гыргына хаlдни йигъни байрамбышди  баракайс джусахъа, авхуйни ешлибышисахъа гьивийхьаранбы.Гьарун дайийна кок Цlаlхийни хивейнчена вобна. Амма вудже вудж гьамыр сикlыл’ра Бакулыйс гьыlсабаъа. Мана едике Бакуйни шагьарее ыхьа. Манкъуна дек’ Семед баба шени вахтал’ доюкана нафтчий ыхьа. Мана джаванийвалле  ишлемишхьес  Баквейхъа нафт алхъаъани маlъданбышейхъа аркlын. Мана хаlдда сенбына  мааъар диспетчерна ишлемишехьи. Хизан къурмишавуйни сабара сенбышиле, ман Цlаlхеехъа саркlыл’. Деккикена гаф агъмишувхьайнкаIъ Гьарун дайее увгьойн: «Йизда дек’ Семед дирибаш адамийний. Дек’ ишлемишхьайн джигабы къийнад зас йикlел’ водунбы. Ши кираныс аххъыйн хайбыд, манкъуни иш джигайни яныл’ний. Аlрабирба ши чубабышиква манкъусхъа гьавайкlананбыний. Ши чlакlы хъеебахьи летти, хизанын ешайиш дагъам хъехьи гидгъыл. Манке дек’ хивейхъа сакlалас маджбырхьа. Мааъарыр мана хааlрра ешемишхьа деш. Ушахаршис даватбы гьаумее, Агъезейхъа кочмышхьа аркlын».Дек’ хизаныква кочмишхьа аркlынейир Гьарун дайий Цlаlхее аху. Манкъухъаб хыле гьааъан иш  – дохтурийвалла вухьа. Манкъве  хаlдда сенбына сувал’ сечмишауйни санаъаlтыс къуллух гьавъу.  Чlирынбышис кумаг гьувой, манбы къелил’ хъавъуй манкъун бордж ыхьа. Ишиква багълыданан манкъухъад диндж ыхьа деш. Хаlмйигъ хиваршее инсанаршис кумаг гьели ийкар ыхьа.Гьарун дайий Умакус’ халайка эскереехъа ааlссе гьихъа танышхьа.  Манкъве эйгьен: «Манке захъад 16 сенний вод. Маlнкъыни уфтанийвалин зы гьаlйранаъу. Гедж гьидяу, маlнкъыке джуаб алетlуйн. Эскерейнче  хъарыйни сабара вахтале даватбы гьау, хизан къурмишавъу».Манбышда хъийгъыйна ыlмыр Агъезийни хивыка багълыба. Манке Агъезее гуджнада тlымылен багъбы адачченна вахт вухьа. Хивна хааlрна кlыл’на, ешлибы, мекlунбы мааъабний ишлемишоохьи. Гьарун дайий тезелбанба юрд абаччи гиргъыл. Манкъве хав-уджагъ къурмишау, совхозеехъа ишилхъа иккечlу. Мана цlерра мааъар матористна ишлемишхьа. Гойне  джуни гьийдни санаъаlтылхъа саркыл’, дохтурийвалла гьавъу. Умакусум халайир иш дена гийъыр деш. Манар едаршиква сарчы тlымылени багъейхъа ишлемишийхьес хъигъейчlу.  Мана гьаlракатыквана ишчий йихьа. Гьар сен гьокуlматыс пlланее гьагуйнчиле гьеххада тlымыл  саъа ыхьа.  Гьарун дайийнайий Умакус’ халайна къани сенийна ыlмыр Агъезее джурабджура ишбышил’ заlгьмат гьааъа абкlын. Къийна мааъад абкlыни сенбышике манбы марахуква йишонеебаххьи. Манбыше эйгьен: «Йишди ыlмырее манбы югун сенбы ыхьа.  Дагъамийвал’бышихъа ил’дяакы, ушахар чlакlы хъавъу, манбышис тербие гьуво, хъаlдхъыйнбыйий хааъанбы-уджагъынбы гьа­въу. Гьаlшде ман джигабы, джава­нийвалеебын гьамабазар экlба-экlба йикlел’ хъавайли. Гьар сен дехьейиб, Цlаlхеейхъа, Агъезехъа зиярат гьаъас гьавайкlан.Манбышихъад гееб уфтанна, маlърафатыквана ва аIкlеликвана хизан вобна. Манбышди гыргыни  ушахарше, невабыше ватаныс къуллух гьааъа. Кьаlсынбышди увгьойка, насилей эскер са Умакус’ халайна дек’  Гьаlджимагьаlммад дидей ыхьа. Мумкум вобна, ушахарыб манкъулхъа абкlын вухьес.Гьавъуйни ыlмырыле, ушахаршиле йизди макьалайн кьаlгьраманар гееб разийба воб. Манбыше саджигее йихьыйре ушах: хьебыйре гаде хьебыйреб ичий чlакlы хъавъу. Ушахар нимее акьаlнаба вухьейиб, едий дек’ кlеливханааъа деш. Вахт вухьайнкъаl, манбышисахъа абайленбы. Нейиб кьаlсинбы джосахъа вуккекка. Са-кьоlбле кал’ма Гьарун дайий­нийий Умакус’ халайни хааlрни духайни гьаlкIее эгьес вуккан. Мана ахтыйни  къуллухул’на командир ворна. Закlле мана манмеегар югра ацlа деш, амма манкъуни до инсанаршини гlале водун. Увгьойбышихъа гора, Магьаlммад гьаlкIена цIаIхйелий ворна. Манкъве хаlббанани йихъбышди джаванаршис кумаг гьуво. Манкъве ишилхъа дюзелмишавуйн джаванар, Россиейни гьар джигал’ растына хъавайли. Манбышин гыргынбы Магьаlммадык акар вухьес чалышмишоохьи.Гьийгъанче хъооlни сен Гьарун дайийий  Умакус’ халай саджиге мугьуIббатыква ешемишоохьен йихьцIалиле агъаллан сенбы водунбы. Манбышди увгьойка, джо гееб шадна ва марахукана ыlмир гьавъу. Мысаджаб сана-санкъуни хатирес хъоотlу деш, декканан гьау деш. Манаб хаlбна хошбахтыйвалла вобна.
P.S. Июльни 6-чил йихъбышди доюкани агъсаххъалын, Гьарун Гьаруновын, едике ыхьайн 85 сен гяцIы, «Нур» кIазетни редакциейн манна юбилейиква табрикаъа ва гьаIшдийле хъийгъад хаIдда сенбына хизанни вукIлел’ ихьес аIрз гьаъа.