Аlхырейни сенбышее гьокуlматын дагъайдни сыныфбышис гьелени къуlмани одхьунийс хаlбна фагьам гьооли. Мани сардан республикайни сабара шагьарбышдийий районбышди йыlкьнекни мактаббышее гуджнакан ёхламабы ыхьа.
Дагъыстанее мана иш РФ-ни хъаlдхъыйни министрна маlъвын Екатерина Толстиковае вукку. Маlнкъыни увгьойка, гьаlшде Дагъыстанее манчини гьаlкlена вазият писба дешобна. Республикайни 90 фаиз мактаббыше мана иш чини къайдайл’ вуккекка вобна. Гьокуlматын мактабни шыгыртаршис къеккан кумаг гьийхьар водун. Манчиле савагьийда, министрни маlъвыне мактаббышейхъа тадарукбы адайлени ташкилатбышди чlакlынбышиканыд горуш ыккы.
Мани ишиква багълыда Рутул районни йихьни хивни мактаббышее Ахты районни Роспотребнадзорни ташкилатын ёхламабы ыккы. Манбы Амсарни, Къалайни, Шиназни, Мюхрекни, Мухаlхни, Хьойикни, Къурдулни хиваршее вухьа.
Хьойикни хиве дагъайдни сыныфбышис одхьуний гьувойниме кlухне сабара вахтна гьихъа хъау таамувхьа. Мааъад Роспотребнадзорын гьагуйни кьайдабы гозетяуйнимее хаlдын бадалхьайбы ыккы. Мактабыхъад водни кьоlни утагъыке са ушахаршис къуlман одхьуний гьелена гоз’ хъавъу. Гьаlшде мааъад джурайда кlухнайн мебель, кар хъойхьаран пешт’, кьаб-къашыгъ, хьинена булах, кlанализациейна хат ва сабара медын карбы водунбы.
Къийна мани мактабее йихьни шыгыртын ацlаал’ аляатlа. Йигъыс гьокуlматын гьар ушахни одхьунийс 64 манат пылна къоока. Манчисын тадарукбы районенче хъадайли. Мактабни поваре хъадыйни тадарукбышис сикlы гьар йигъыс менюей гьагуйн одхьуний хъойхьар.
Мактабна хааlрынкъве Эфенди Бабаеве, ёхламабышди гьаlкее гаф гьааъанкьаl увгьойн: «Роспотребнадзорни ишчерше, гьар суракен ёхламабы ыккыйнбы. Манбы цlебба мактабее ыккеккани профилактик ишбышике марахланмишувхьа. Гойне хьиннеб ушахаршис гьелени къуlмани одхьунийка танышувхьа, манчини гьаlкlее ушахаршике хъидгlынбы гьау. Манчиле гъайре, мактабыхъад водни дагъамийвал’бышикед хъидгlынбы гьау. Манчихъа ил’дяакы, шахъад къийнийни йигъыл’ ушахаршис одхьуний гьелесын лицензия дешин. Маныд ненке гьелес ыхьай шакlле ацlа деш».
Къуlман одхьуний мактаббыше ушахаршис гьувой югун аlдат водун. Манчин ушахаршини сагъламийвалис, хъаlдхъыйс хаlдын кумаг гьели. Оlлкайни Президентее Владимир Путинее мани карас хаlбна фыкыр гьооли вобна. Ушахаршис одхьуний гьели гидгъылыйн хаlдда сенбы ихьейид, сабара марказыле акьаlнани хиваршее дагъамийваллабы къийнад аху водунбы.
Манбы гьар йигъыс джурабаджурайни дагъамийвал’бышика растына хъавайли. Къийна Сувал’ни магьалылин гелессын мактаббы гьинчиле хаlдда сенбына гьихъа аляуйнбы водунбы. Манбы аляъанкъаl мактаббышее ушахаршис къуlман одхьуний гьели дешдий. Манчихъа гора дол вахтал’ манчисын утагъбы аляу деш. Амма манчихъа ил’дяакы, мани карас назарат гьаъани ташкилатбышее мактаббышике гьокуlматын гьагуйн оlлчибы (стандартбы) тlалаб гьаъа. Манбыше гьагуйни саягъыл’ манбы хъаъасдимее, хаlбна иш вуккейс лазымба. Гьинчиле сабара сенбына гьихъа районни нениджад мактаббыхъад не къуlман одхьуний гьелен утагъбы, нейид мактбни адын туалетбы ыхьа деш. Къийна мани карбышис водни сыныфбышике джигабы хъау. Манчиныд кlыл’ни мактаббышее даркашийвалла абчы. Са сура кьулайлхъа адаччива кьоlдъэсын сура пызмишау. Масалан, ооъад до агъмишауйни мактабыхъаб кьоlжле сыныфний. Къийна манчике са аху. Гьаlшде мактабейхъа хъавайлен ушахар гыргыба саджигейхъа сааъас маджбырувхьа. Маныд хъаlдхъыйни тlалаббышис сакlы, хъодкуда дешин. Магьаlбна вазият садджу Хьойикни хивни мактабейджаб деш, гыргынанкъаl растына хъайли.
Гойне хьинне, аlхырейни сенбышее мани мактаббыше гьавъуйни гыргын хаарджийбы директорашини джибейнче адкlын. Гьокуlматын мани ишбышис кумаг гьуво деш. Ачухда увгьое, маныд кlылин харджий дешин.
Манчихъа ил’дяакы, мактбни чlакlынбыше Роспотребнадзорын, хъаlдхъыйни министерствайн ушахаршис югун билиг гьелесдимее гьагуйн гыргын тапшырыгъбы быкырааъа водунбы. Амма манчихъа ил’дяакы, лицензиябы алятlас ахаl деш. Умудааъана, манчисыб чара къавджесда.
