АI. ЫIсаев: «Йизда макьсад йихъбышин маIънийбы гьуваджий вобна»

Мартни 25-чил’ Россиейл’ маданиятни ишчершин йигъ алгъайгьи. Аlхырейни сенбышее йихъбышин маданият гьаlракатейхъа хъооl гидгъыл. Гьаlшде шахъаб гьеххааликва едни мизен маlънийбыйий макьамбы гьаъанбы, музыкайлхъа гьавас гьагванбы, шечlбы ойкlананбы вобунбы. Мани сардан йихъбышихъаб касибийвалла дешда. Манбыше  ши экlба-экlба тезе маlънийбышикайий макьамбышика шадааъанбы. Къийна йишда гаф манбышди санкъуква, йихъбышда доюкана музыкант, композитор, гьекlвана Аlбдурагьман Ыlсаевыка вобна.

Дора йишда гаф танышийвалика гивгъалас.- 

Зы едике 1972-ъэсди сен Мишлешни хивее едике ыхьа. 1991-ъэсди сен едике ыхьайни хивее йыlкьнекин мактаб таамау. Йизын музыкайлхъан гьавас кlыл’валике гидгъыл. Манке захъад хьодле сенний.  Йишда хизан музыкайлхъа хаlдын гьавас гьагвана хизан вухьа. Зале чlакlни чубабыше  джурабаджурайн макьамбышин дезгагьбы илийхаранкъаl, зас марахний эйхьен. Дезгагьбышди аlрайл’ зас эгки хаlбба гармонный кьабылёохьи. Зас йикlел’ водун, чуба хааъаб дешданкъаl, зы мана хъигъавшу иштагьайка гёотананий. Гармонзале йыlкьбаний. Мана зы гьабагъа-гьабагъаний хылехъа алябатlа. Мани саягъыл’ зы манчил’ гьувагас хаlр хъыхьа. Са сен хаани ушахаршини аlрайл’ деккее ненкъвейий гармон югба гёота ацlахьесдимее конкурс алгъавгьу. Ушахаршини аlрайл’ зы йыцlысаръэсданий. Манке зы гьам гармон гёоту, гьамыб маlъний гьавъу. Гьавъуйни маlънийн до къийнад зас йикlел’ водун. Мана азербайджанни мизел’на «Инсафда яхшы шейди» донана маlъний вухьа. Манбышди аlрайл’ цlеббийна джига зас гьуво. Йизын гьавас, аlшкь музыкайлхъан къаджимее, деккее увгьойн: «Къийнийни йигъыке гармон йигъна вобна». 

—  Хаlр хъыхьайле хъийгъа, музыкайкен ацlаал’ гьеххахьайне? 

  • Мани санаъаlтын кlораалейнче ацlаал’ алятlас зас кьисмат дехьайн. Мани карее йизда маъаlллим чодж ыхьа. Хааlрна чодж Фейзулла мани вахтал’ музыкайни факультетений хъаlдаххъа. Манкъве манчика багълыда зас хаlдда дарсыбы гьуво. Гьамыд захъад водун гьавас сыкlылдад хаlдхъау. Мани карее зас чоджуке алятlуйн дарс чlаlвхьайн. Манкъве зас медын-медын тезе маlънийбы, макьамбы хаlдхъау. Гойне хьиннед, йизын мани санаъаlтылхъан гьавас Сувал’ни магьаlлыл’ алгъайгьени йигънагъбышейий йигъынджагъбышее  ахты хъау. Кlыл’валихъа ил’дяакы, зы гьаммаше хиваршейхъа мани саягъыл’ни тадбырбышейхъа хъойтlал ыхьа. Сенбы адкlынийле хъийгъа, заке мани санаъаlтна гьаlкена устад ыхьа. 
  • Шакlле гъу Магьаlчкъалейхъа хъарыйле хъийгъа югра ацlахьа, няъас увгьое йигъни хаlбвалика цlедда  йихъбышда «Алшан» донана десте кьурмишувхьа…
  • Гъу гьаlкера ворна. Манбы ючlал’ъэсын сенбы ыхьа. Манкилхъамее йихъбышихъад маlънийбышда десте вухьа деш. Десте  мани вахтал’ Халкьни Маджлисна депутат  Аlриф Уlмаровни  теклифыка савъу. Манкъве мани сардан шас хаlдын кумаг гьуво. Вудж сагъра ихьена.  Дестее заква саджигее Навруз, Мегьман, Гулара, Аlбдурагьман, Аlзиз, Избулла ва сабара мебынбы чалышмишувхьа. Манбышди кумагыква ши хаlбна иш вукку. Йихъбы ешемишоохьени джигабышее концертбы гьуво, студиебышее тезе маlънийбы одкlун, телевизорейнче концерт гьагу. Манчиле хъийгъа, ши кlылба-кылба даватбышейхъа хъигъаа гибгъыл.
  • — Манчин сиягьый зы мысаджад ыккы деш. Даватбышейхъа зы 1993-ъэсди сениле хъийгъа гьайкlан гиргъыл’. Манчиле гьихъа зы хурни хурни тадбырбышее гьувагы. Гьар сен зы 20-25-ни даватбышейхъа хъойтlал. Гыргыда саджигее зы 400 агъаллани даватбышее иштыракъау эйхьи. 
  • — Аlбдураlгьман, дора са кlыл’на гаф йихъбышди къийнийни маданиятни вазиятке гьааъас.
    — Йихъбы кlылин миллет ыхьейид, джохъад хаlдын маданият водун. Маданият садджу гьекlуйий гетlуй дешодун. Маданият йишин шааирар, йишин гювъур сугъоцый, йишин аlдатбы ва сабара медын карбы водунбы. Аlхырейни сенбышее йишди шааирарше хаlдда китаббы одкlун. Хиваршее музейбы аахъы. Дагъыстанейий Азербайджан гьоокlванбы хаlб хъувхьа. Манчиныд нейинки йишди маданиятын, гьамыд миллет до къырагъыл’ ацlарляъа. Гойне хьинне, йишди гыргыни хиваршее геладжагъыл’ йишин маданият сыкlылдад гуджламишаъасдымее баджарухукан джаванар вобунбы.  Манбышихъаб са дагъамийвалла вобна- къырагъыле кумаг дехьай. Шасыд шени вахтал Аl. Уlмарове кумаг гьидевуйнхьий, шакед гьичудджад гьаъас ахаlс дешдий. Манчихъа гора, баджарухукани ушахаршис кумаг гьелес ыккан. Манбышис лазымни джигее хыл’ авхъас ыккан. Къийна зы йизди дестейхъа гьоокlванбы алябтlас гьаlзирра ворна. Манбышис гьар карее кумаг гьелесын. 
    — «Алшан» гееб югна дестений. Мана экlба дагъылмишувхьа. Оlгийл’ гьоокlанбышикван алакьабы водунбыне?
    — Десте манмегаб экlба дагъылмишувхьа деш. Мана гьаlшдеб мейиб вобна. Садджу манчин до бадалхьа.  Къийна манчин до «Цlахур» водун.  Гьийдни дестейке кьоlйре инсан авху вобунбы.  Заква гьекlвана Мегьман Рамазанов ворна.  Дестейна гьийрна солистка Гул’нара Рамазанова филармонией ишлемишейхьи. Гадебыше ман санаъаlт таргауй.  Йишди кьоlнкъвее хылехъа алятlуйн санаъаlт аlхырейхъамее ыккейсын. Сагъвалла вухьена, зы гьинчиле хъийгъаl йихъбышин маlънийбы гьуваджес  чалышмишхьесда.- Аlбдурагьман, гаф гааъас  вахт тlабалавъуйхъа гора,  сагъра ихьена. Гъу ва гыргын цlаlхбышин кьаварчер маданиятни ишчершини йигъыква табрик гьааъа. Геледжагъал’ угъурбы аlрзаъа.
  • — Сагъул.