Дюнйейл’ инсаныс едиле аIзизин кар дешин. МаIнкъее ушахыс ыIмыр гьооли. ЮчIуIбле вазна вухьне гьуваджи. Ухойле хъийгъа быкырна ыIмырна манкъул’ ( маIнъыл’) мугъаетехьи.
Едее рооц оокка, никIын чимыр гьидяу хаIмбы , йигъбы аляйгьи. Иттун няк ихьеджинва маIънийбы хъаIдаххъа. Едини никнен джан гьаIракатеехъа адаччи. Ед’ни йишонни сесен, маIнкъыIни мислягьаIтын йикI архайнаъа, джан сибыкаъа. Инсане сабыр, маIърафат, къанаджагъ, аIшкь едни никнека аляатIа. Едяршихъаб писинбыйий кьаIсинбы воохьенбы дешки. Ед’ хавна баракат вобна. Ед’нан хав нурыква, баракайква, кьисматыква эйхьи. Манчис эйгьи : «Дженнет едини къел’бишик авуд водун». Ед’на гьалалыйвалла девхьай, ваяхуд маIнкъыни акьвеехъа саркIылий хаIбна аIзааб ва гунагь водунбы. МаIнкъыни гьакIее югун джуваббы окIанас хъадее, дафтарбы къайхьарас деш. Едиква джуваббы – шадвалла , темизийвалла , айдыныгъийвалла, сакитыйвалла, баракат, болвалла, къуIмалла вобна багълыба.Едее рооц оокка, никIын чимыр гьидяу хаIмбы , йигъбы аляйгьи. Иттун няк ихьеджинва маIънийбы хъаIдаххъа. Едини никнен джан гьаIракатеехъа адаччи. Ед’ни йишонни сесен, маIнкъыIни мислягьаIтын йикI архайнаъа, джан сибыкаъа. Инсане сабыр, маIърафат, къанаджагъ, аIшкь едни никнека аляатIа. Едяршихъаб писинбыйий кьаIсинбы воохьенбы дешки. Ед’ хавна баракат вобна. Ед’нан хав нурыква, баракайква, кьисматыква эйхьи. Манчис эйгьи : «Дженнет едини къел’бишик авуд водун». Ед’на гьалалыйвалла девхьай, ваяхуд маIнкъыни акьвеехъа саркIылий хаIбна аIзааб ва гунагь водунбы. МаIнкъыни гьакIее югун джуваббы окIанас хъадее, дафтарбы къайхьарас деш. Едиква джуваббы – шадвалла , темизийвалла , айдыныгъийвалла, сакитыйвалла, баракат, болвалла, къуIмалла вобна багълыба.Са кIыл’на насигьаIт гьелена хабар вобна:- Са адамий джулер алхъа фыкырамишхьа мислягьаIтеехъа хъайли, едее джус гьавъуйни заIгьматын бордж хъелес. Инкъве едис декканан гьаъа ыхьа деш. Гьаммаше охьанас югун хораг гьаъа ыхьа; вахтале –вахталхъа тезе палтар илещи ыхьа; уIл’думе са элеес гьаIммамеехъа йиккейка йихьа; къилеехьан ёргъан-душаг бадалаъа ыхьа; няхъайий джес йиххъас йиккан, духее мана себетеехъа гийхьы, йыIкьал’ гьарчы йиккейка йихьа. Дих мысаджар манкъыIни хатирес хъетына деш. Едилхъа кукра гивхас гьавайсар вухьа деш. Едир разийра нимеехье духайле йихьа. Сабарабы сенбы арайле адкIынле хъийгъа, инкъусахъа хаIйбишенче нурыка арына Маляаик хъызахха. Адаме Маляаикыке хъийгIан : «Ай Аллагьна вакил’, эгье закIле едни оIгеедын зы бордж хъувойнне?». Маляике джагварани саххъалылхъа хыл’ хъадгъы джаваб хъели: « Ай инсан, гъу са йигъна вухьне гьуваджийни заIгьматын бордж едис гьале хъувы дешодун». Мани хабарыхъаб кIорана маIъна вобна. Мысаджад едис бордж хъелес шаке аIхас деш. Не маIнкъе шаке ман гозетяъа дешёдун. Мана йишди югунчиле шадеехьена, писинчиле пышманеехьена. Ши чалышмишивхьес вуккананбы садджу маIнкъыс хаджалат, хунуз гьиделес.Едяаршис сенийн гыргын сенбы къассыре аваакы водунбы.Яраб маIгьдын оIлка ыхье, едяаршин йигъ кечирмиш гьидяъан. Россияйл’ едяршин йигъ алгъайгьи гидгъылыйн хаIбба вахт дешда. 1998-ъэсди сенни 30-ъэсди январыл’ манкийни РФ-ни Президенте Б.Н.Ельцине Едяаршин йигъ къейд гьаъасда Указ обкIун. Манчина маIъна вухьана едяаршини заIгьматыс кьиймат гьувой. Манчихъа гора , гьар сен ноябрьни вузани аIхрени базарни йигъыл’ Россияйл’ Едяаршин йигъ тантанайква къейд гьаъасда мислягьаIт къавджу.Гыргын едаар ненкъунхьее едяар вобунбы. Манбы адамершиква барабарба гыргыни ишбыше, санаъаIтбыше, къуллухбышил’ вобунбы. Манбы дена хъаIдхъий, медицина, экономитка къийна гьихъа аIлгьаас деш. Энки дагъамни вахтал’ едаар гьийбни джаргабише воохьи. Сасса вахтал’ манбыше адамершинчиле дагъамын ишбы гьаъа. ХаIбни Ватанни даIвъийни вахтал’ манбыше джони ушахаршини, Ватанни меега джанбы вурушбыше гиххьы. Мысвалихъа ,мыкIаалихъа ил’дяаку хаIм-йигъна станокыл’, чолбише ишлемишивхьа.Амма йизди аIкIеленче, едаршихъаб мебна къуллух вухьес вуккан. Мани къуллухын до « Ед’» водун. Гыргыни хьывыл’ни касахъаб хизан вухьес вуккан. МаIнкъыхъаб сагъын, саламатын ушахар вухьес вуккан. МаIннкъе хаадын иших, цIа гьиваджес ыккан. Хизан джамаъаIтни ыIмрен аали мактаб водун. Хизанна гьIурмат, хизанеена «гьаваа» едикеб аслыба вобна. Къийна хьунаще кьони суралхъа цIыцIеехьи — гьам хаана иш гьааъа, гьамыб къабна иш гьааъа. Сир дешодун, къийна вукIлел’ адамий денан хизанбы хаIдда водунбы. Гьагьамбы джуребхьайнбы, гагьамбы адамийс гьабкIынджаб деш, гагьамбы сипIырерна авху. Мана хаIбна дагъамийвалла вобна. Быкырна хизан дешди джигее, хизаныхъар саагьыIб дешди джигее тербие, маIърафат кIыл’хъехьи. Гыргыни карал’ мугъаетывхьес усылоохьи деш. АIреехъа медын лайикь дешин ишбы хъигъеечIи. Гойнеб «хизан» кал’майна маIъна гели-гели бадалоохьи воб. Ненамы адамий , ненамы хьунаще , ненамы хизан хъуваацIаъас дагъамда вод эхьи. Ши йишди ата-бабабышин югун аIдатбы гьассыр , Авропайке, Америкайке шас уйгъун дешин , шак идваакIыйн карбы аляатIа.КьоIбъэсда дагъамийвалла хизанбише кIылба ушахар вухьай вобна. Гьар хизане са, кьоIйре ушах вобунбы. Сассабы ушах ухоохасджаб хъаIвайкьананбы. Манчина сабаб къийхъийни йигъылхъана умыд девхьай вобна. ОIгийл’, зас кел’ёдун, гьар цIаIхбышди хизанбыше 6-7 ушахыле камра эйхьена дешдий. Гьар хивее10-12 ушахнан хизанбы ыхьа. Мысаджад къайиххьыйн деш манбышда са мысынче ва мыкIаалин хъикIу. Амма нимеега хаIбни хизанее, гьаманимеега баракат, аIкьана-гурулты хаIддайий эхьи. Йизди увгьойн. мани баракадешвал’на сабаб гьоIкуматбышин сиясат водун. АлеетIас Россия. Мааъаб гьабатIанбышин сай вухооханбышиле аIхрени вахталхъамее хаIдда ыхьа. Миллет’ кьаIсхъыхьа. Анджах Россияйна хазна, девлет, хъобкуба ишлемишавъэ , миллярдбышиква инсанр доламишааъас ваIхасынбы. Бел’ки едяаршини капиталбыше мана дагъамна вазият оза хъааъа.Зас кIазет хъадаххъаIнбыше багъышеъэджин « вееца» сиасатеехъа адчийс, анджах манбы хъодкуйн джуваббы водунбы. Ши макьалеени гафылхъа савкIалас. Едяршис имкан гьевлес вуккан джони йикIеедын мураадбы быкыраъас. «НУР» кIазетни ишчерше гыргын едяара джони байрамыква табрикааъа. Шос Аллагьыке джанана сагъвалла, йикIена шадвалла гьоохъа. Невабишди югни йигъбише иштыракаъас шос,Едяар, кьисматхьен!
