ЦIаIхни администрациейни хааIрункъуни кумагчее Гераев ХанаIгьмад Ибрагьамни  духее  «НУР» кIазетис гьувойн интервью

-ХанаIгьмад чоджий , хошгел’ди  йишди редакциехъа. Гъу ЦIаIхни администрацие къуллухыл’ ишлемишехьен хил’дже  сенбы водунбы. Махъа хъалессе гьихъа, гъу Рутул районни марказее джурабаджур  къуллухбышил’ ишлемишхьа, кIалхоз «Правдайна» агроном ыхьа. Гойне мани кIалхозыс садрывалла гьаъу. ЦIаIхни, Миххьейни, Хьойикни, ХыIягъни хиваршини джамаъаIтбышди увгьойква, гъу хивни тасарруфатна иш къуллайква ваацIана садры ыхьа. Къийна шахъаб имкан вобна джаненче йишонааъасда ва мани ыIмрени девырыкен кIылин маIълумат гьелес..

.-Сагъул. Йизда быкырна ыIмыр хивыква, хивни тасарруфатыква алакьаба вобна. Манчиле гъайре, йизын санаъаIтыд хивни тассаруфатыка багълыданан ыхьа. Гьале Совет гьоIкуматни  девырее зы Дагъыстанни девлет хивни тасаруфатни институтын агрономын факультет таамау. Эгьес эйхьи, гьале кIыл’валееджад ман санаъаIт йизди эбее ыхьа. Дагъыстан манкед, гьаIшдед хивни тассаруфатна республика вухьа. Анджах оIгийл’ манчилхъа нимегахьее хаIбба гьоIкуматын фагьамый гьооли.  Эгьес эйхьи, шенке ман Дагъыстанна эн гуджнана министерства вухьа.  ГьаIкIедад манке шахъад «Правда» донан кIалхоз ыхьа. Зы садрывалла гьааъани девырее кIалхозыхъаб  4 ферма давараршина вухьа. Гьаарни  бакIийхъад  къаIнни, чIиени давараршин, къаргбышин, ургбышин сюрийбы ыхьа.  Зы гьале цIеъбы вудрабы гьыIсабаъа деш.  Сенис эттыгъыс гьоIкуматыс чуры, хьа, аIрх хъооли вухьа.  Мани малаке ши няк, ниссе, магашний алябатIа. КьыIдмийс йишин мал кочес Калмыкиелхъаний хъыкеккан, юххьан  сувалхъаний сивийкIаланбы. Манке хиварджад деш, сувабыдний ярашугъеехъа хъадайли. Йишди кIалхозыхъаб бина Бабаюртни районеъаб вухьа. ГьаIшдеб мана вобна. Мааъад ши аIсас къарамалний гьуваджи. ВаIщеле агъаллан гязан зербы, данабы, вучIер, кьыкар ыхьа. Бабаюртни бинайл шахъад эзан, хъийшалан оIрушбы ыхьа. Манке мааъад югун маIгьсулний аляатIа. Гьел’бедти, югда-писда техникад шахъад ыхьайн. Мед зы эйгьен, манке дояркайлхъайий пешекарылхъа гьоIкуматын фыкыр гьооли вухьа. Манчиле гъайре хиваршее- ЦIаIхее, Миххье, Хьойике, ХыIягъа кIалхозын къарамал гьуваджен фермабы ыхьа. Мааъад чIут’ гьаъан яцбы, тохмен богъабы гьуваджи ыхьа.  Йиваршин багъбы адчу. КIартIифлибы эзас некбы  аIлидхыр. ТIотIаршин тIапIанбы гиххьы. КIалхозыхъад йилхы балканаршин ыхьа.  ОIгил’ни кIалхозыхъад мееган копакар, гьаIшдийни кIалхозбышихъад , СПК-хъад  малкъара дешин.  Анджах мана девур абкIынна. ГьаIшде  замаана, инсанаршин гивъур – сугъооцый, фыкырбы бадалхьайнбы. Дюнйейни ешайишихъа медни улеббышиква иляака.  Гыргынкъус заIгьмат гьидявъу, хаIбна девлет быIссаъат къазанмышааъас вуккан.

• Дора ши шени девырыле гьаIшдийнчилхъа илгъебчIес . Гъу ЦIаIхни  администрациейни хааIрункъуна кумагчийна ишлемишехьен хил’дже сенбы водунбы. Гъу шас манчикена цIебба хабар гьевле… 
• ОIгийл’ кIалхозее ишлемишехьенкъа имканбы хаIдда ыхьа  ва гьоIкуматыныб хыл’ авхъаахъананий. Инсанаршин доланмишивхьайид  писин деш ыхьа.Амма захъад гьини ишил’ йизди джамаъаIтыс, хиваршис кумаг гьаъас имканбы хаIдда водунбы.  Зы джамаъаIтын ихтиярбы, йизынчиле гьихъа гийхьи.   Захъабыб  са мурад вобна – ЦIаIхни  администрациейни джамаъаIтын доланджагъ юг хъауй, лазымни джигее манбышин ихтиярбы къорамишауй, адын хивеедын  гьар джура ишбы къулайка гьауй, аIдалат гозетяуй, барабарыйвалла  гозетявъуй. Гьел’бедти, ЦаIхни администрациейни хааIрункъука Вагиф АIлиевыква саджигее. Зы садджу ишди администрациейна джар деш, быкырни Сувал’ни маIгьална , цIаIхни миллетна ватанпарас ворна. Манбышихъад джон район ыхьайна гьаваскар ворна. Зы умыдааъана  миллетыс хайир гьелен ишбы джамаъаIтни кумагыква аIхреехъаме гьихьараъасынбы.
• -Нени дагъамийвал’бышикване шу къийна Сувал’ни маIгалыл’ растына хъабайле?
• ЦIеббыйна дагъамийвалла — хивар кьаIра хъехьи, манбы харабабышилхъа сийкIал. Джегьилер джони хизанбышиква кочмишивхьа аIлгьаанбы. Хивар гьихъа ааIсын имканбы  дешинбы.КьоIбъэсда дагъамийвалла —  хиваршеедын йаIхъ-кьытI’ , гармабы, ишыгъбышин диракбы, йыIгъаIр гьыIгъаIдкыр аIл’гьааI. Манчихъа  иляакана инсанар  закIле къооджи деш.Манчиле гъайре, дагъамийвалла йишди инсанарше джураба-джура справкабы районенче аляатIанкъаI цIыцIааъа. Са справка алеетIасдиме хьеба-ёкьа Рутулхъа оIххъас гехьа. Манчис аIхир шавахьее гиххьес лазымда водун.  Зыджар уIл’джумее хьуленихье элейс манчинимеега районеехъа оIххъас гехьа .  Агар дагъамын суалбы ыхьее, манбы зы гьаIллаъас гьайкIан, няъас увгьее зы маIгьадни ишбышиква танышра ворна. 
  ШокIле ацIан, гьар сен  йишди Сувал’ни маIгьалыл’  фаляакатбы эхьи. Манчин  зиян гьидёвойн хивын администрацие ахва деш. Гьел’бедти, шасыд зиян хъетIан. Ыхьайни селе-сибабыше поштин , хиваршини аIреедын йаIхъбы,йыIгъбы дагъылмишаъа, хьян хъооIн дурбабы, шлангбы хъодаъа, экынбы бербадаъа, ишхен диракбы, симмар къаъадакIва, хайбышин баругбы, дахабы гьыIгъакараъа.  Анджах вахтал’ йиджбы хъасъасын инсанар авааки деш ва манчис пылбыд къекка деш. Масалан, Рикьеехъана йыIгъ гьаIшдеб гивхьу дешобна. Къийна окI, ос гьаъас ваяхуд мал ухьийхьанаъас алгъаъас, йыIгъ девхьайхъа гора, инсанар чIалагахъа вуIххъас вааIха деш. Мана гивхьесдиме пыл ыккан. ЦIаIхни администрациейхъа маIгьдын пылбы дешинбы. МаIгьбын чIакIын пылбынан  спонсорарыб дешинбы.Къийна ишхена дагъамийвалла шахъаб мейиб вобна. ОIгийлийн диракбы, симмар, трансформаторбы йиссе хъыхьа водунбы.МагьаIбна вазият ЦIахеейиб, Миххьеейиб, ХыIяагъаIб,   Хьойиккеб вобна. Районни электросетике  кумаг вахтал’ гьийхьар деш. Анджах шас мани ишее йишди хивни игитерше – ЫIмаров Кьурбане, Гераев ГьаIзрате–кумаг гьеленки. Манбышди кумагыква хиваршеехъа истолбабы, симмар, токIан дезгагьбы, тезе трансформаторбы  хъады. Йишди нияте, гыргыни йишди администрациейни хиваршее, манбы тезелемишауй водун. Ши мана иш гибгъыл вобна. Шу манчин шагьадар.     Мумкум гибхьыйхъа гора, мани хивни чубабышикIле джамаъаIтни сураке  «Баракаллагь» эйгьи.
• -Гьиджо ташкилатбыне ЦIаIхни администрациехъа гядакIва?
• Йишди администрацие кьоIдле йыIкьнекин мактаб, сайид дагъайдни сыныфбышин мактаб водун. ДжамаъаIтни сурале мааъаб ишлемишоохьени маъаIллимаршилхъа , ишчершилхъа наразыйвалла дешда. Манбыше джона иш хъобкуба вуккеккана. Гьувой тербие ацIаал’ ушахарше къелик авхъа гьели деш.Терсинани йаIххъылхъа гябкIуйнбы , шахъаб дешинбы. Садджу  ушахаршин сай сениле–сенилхъа кIыл’ хъехьи. Манчин ши нарагьаIт гьааъа.да. Манбыше джона иш хъобкуба вуккеккана. Гьувой тербие ацIаал’ ушахарше къелик авхъа гьели деш.Терсинани йаIххъылхъа гябкIуйнбы , шахъаб дешинбы. Садджу  ушахаршин сай сениле–сенилхъа кIыл’ хъехьи. Манчин ши нарагьаIт гьааъа.         Шахъад амбулаторие водун. Мааъад йишди инсанарше вахарийн маалидже гьаъа. Лезимын дарманбы, веебар еттыгъда водунбы. Вахтал’ графикыка веебар ыIхийхаI, джанбы ёхламишаъа. Агар лазымрахье, чIырына не Мишлешни больницехъа , нейир Рутылхъа оIтираъа. Клубни,китабхаанайни ишчершеб иш джолхъа гёохьана  гьааъана.Манбыше сеныс хиваршее , районее фольклорын концертбы,  маIтюхбы  гьагва.  Джегьилершис истырагьаIт гьаъасын имканбы яратмишаъа.Йишди администрацейни аппарате ишлемишоохьени ишчершисыб, гьавасе кьиймат джамаъаIтын гьеледжин.
• — ХанаIгьмад чоджий, ЦIаIхни хивын джегьилер , хивни сардан гьаIракатыква чалышмишоохьенбы вобунбы. АIхреени вахтал’ манбыше хивее хаIдда хайир ишбы къадже. Къийнад манбы къеджи водунбы. Ман ишбы гьаъас администрациейн пыл къекканне ва шу манбышика мислягьаIтбы къедженбыне?
• Гъу гьаIкIера ворна. Гьаммаше хивни джегьилершикIле, манбы няаъаб ешемишоохьихье , ши сагъулва эйгьи. Гьел’бедти, гыргын ишбы ши мислягьаIт къавдже гьаъа. Анджах пылыква манбышис кумаг администрациейн гьели деш, няъас увгьее шахъад ман гьелесын  имканбы дешинбы.   Хивни джегьилерше джон фонд ачмишау водун. Махъа гьаарункъвее джуни кьул’пеенче гехьан пыл кечирмишаъа. Манчиква гармабы, зияратбы, манзик, горханабы  абрелхъа ададчи. Зы йизди макьаалее манчини гьаIкIее одкIунийн. Манбы доюн-доюн аIлябаххъа деш, няъас увгьее элейс аIреенче са кумаг гьелена, шакIле дяцIана, хъигъечIи.
• -ХанаIгьмад чоджий, ши са интервьюка даянмишвихьес деш. Шу гьааъани ишилхъа ши фыкыр гьаммаше гьевлесда.Ши меб хъызаахасынбы. Манке медни ишбышди ва мислягьаIтбышди гьаIкIее йишонувхьес . Вас гьаIракатбы арзуламишаъа. Гъу джамаъаIтыле , джамаъаIт вале разийда ахван. Сагъул гьавъуйни гафыс.
• -Зынад,  йишди сураке «Нур» кIазетни журналистаршис югун макьаалабы одкIуний аIрзуламишаъа. Шос , шока саджигее гыргыни цIаIхбышис (йихъбишис) джанана сагъвалла аIрзуламишааъа. Йишда гудж , гъунар саджиге мислягьаIтехъа хъабыйнкъаI кьоIдкъатна хаIд хъехьи. Зас сайид гьаман эгьес ыккан: « Чубара, ши йишди хъооIни архайс Ватан гьувааджес вуккан!