Кьыlдмийн вузар дамазлыгъ гьуваджени  малдараршис дагъамынбы водунбы. Мыкlани вахтал’  даварар, чавра агъылбышее эйхьи. Манбы оlрушбышейхъа гьайкlан деш. Манке манбыше аlгьтиятыс сауйни емике истифада гьаъа.

Къийна Рутул районни тасаруфатбышее мани сардан яранмишувхьайни вазиятыква дёлесвалейнче танышувхьесдимее, къышлагъбышее кьыlдим алгъайгьени тасарруфатбышди вукlлелинбышика алаакьабы аххъы, манбышди ишбышике хъидгlынбы гьау.

Тасарруфатбышди чlакlынб­ыше, фермерарше джони къийнийни йигъыке шас гаф гьавъу. Манбышди увгьойка, къышлагъбышейни  малкъарайна вазият писба дешда. Гыргынбышихъад гьеххаалика окlый кlорма водунбы.  Дамазлыгъбышис нишикенаджаб гичl дешда.  Чобанаршинаб вазият писба дешобна, манбышихъадыд гьеххааликак охьанасыний илёгъасын водун.

СПК «Ленинын» тасарруфат районее гьаракатыка гьихъа аlлгьаа водун. Манчина хааlрна Исакь Балаеве заквани ихтилетее увгьойн: «Къийна  йишин  чавра Бабаюртни бинал’ водун. Ши мааъад садджу гязан чаврабы гьуваджи. Этлигъысын чавра Кочубейни оlришбышейхъа хъиккы. Гьайни сен давараршина ферма  къышлагъбы алгъагьасдимее Колмыкиейни  оlрушбышейхъа гьаъайкы. Кочубей шахъад водун оlрушбы  окl хъавалесдимее селлимда гьадсыр водунбы.  Дамазлыгъбы джурабаджура джигабышее ыхьейид, манчис нишикеджаб гичl дешда. Кьыlдим нимее мыкlада хъадейид, ши йишда аlгьтият гьийгъанче гьихъа къавджу вобна. Гьаlшде ши кlылба-кlылба дёлес гьаlзироохьи вобунбы. Гьайни сен югун дёл’ алятlасди фыкрее вобунбы».

Уланхолни оlруш­бышихъад малкъарайс  гьеххаалика алаф водун. Амма Кочубейни  оlрушбышихъад мани сардан дагъамийваллабы водунбы

 Цывлихъа гёгъуйбы дехьайке, давараршис савъуна окl кlяаъа. КФХ «Къузай-1» тасарруфатна хааlрна Радик Баширове къийнийни йигъыл’ мааъаб яранмишувхьайни вазиятыке гаф гьааъанкъаl агъмишауйн: «Гьинряаъад дамазлыгъыс еттыгъын алаф дешин. Манчихъад джурабаджура сабаббы водунбы. Цlеббыйнна дагъамийвалла оlруш­бышин хаlддананбы къумсахлыгъбы водунбы. Гойне хьинне са ваз вобна елканбы яваш дехьен. Манчин малкъарайс ухьийхьанас имкан гьооли деш. Манчихъа гора,  манбы чолейнче хъадыйле хъийгъа, ем гьели.  Гойне хьиннед, гьайни сенийн дёл’ экlда гидгъыл. Къийнийни йигъыл’, эгьес эйхьи, вакьаlбы гьийгlыр таамхьайнбы. Шацийхъа иляканкъаl, гьайни сенийн дёл’ сыкlылда даахъа водун. Меед манчихъа ил’дяакы, зигаара гьааъа деш. Гьаlшде йишди гьийб са месалаб илёбзыр вобна: тезеда ыхьайн гейбы саламатда юххьанийлхъа хъыгъаъуй. Манчика багълыда ши джурайда профилактикайн ишбы ыккекка водунбы».    

 Районни медни тасарруфатбышейиб малана вазият писба дешда. Манбышед заквани ихтилете эйни саягъыл’на гаф гьавъу. Манбыше дагъамийваллабы ыхьейид, дамазлыгъбы саламатда иткидена юххьанийлхъа хъыгъаъас гьаlракат гьаъасынва увгьо.

Малдараше джон дамазлыгъбы юххьан гьыlсабаъан аlдат водун.  Манбышин гелир давараршини  сагъламийвалике,  алятlуйни югни дёлике аlсылыда. Умуд гьааъас, гьавъуйни заlгьматыс сикlы манбы алятlуйни гелирыке рязийба аахвас.