Сафар АIбдуллаевни 95 сенийс
Адабият ацIаалин дарвазабы водунбы. Манчеенче халкьын таарыхеехъа, мизеехъа, маданиятыква, халкьни ешайийшн гьаIлеехъа икечIи. Мисала вобна: «Кьаламыка одкIунийн, къылынджиква гядхас аIхас деш». Адабиятын инсанни ыIмрен гьар суратбы гьагва. Адабият шааираше, язычеерше ойкIан. Манбише одкIунни адабиятна маIъна, кьуват, марахийвалла джони асарбишее къалхымишааъани дагъамийвалике аIслыба вобна. ОйкIанмеена гыргына деш шааир ворна. Аллагье инсаныс шааирын талант, баджарах ед’ни никнека гьели. Анджах гойне инсане джуни ыIмыре ман артымишаъан.
Адабиятыхъад хьебыдле жанр: лирика, эпос, драма эйхьи. Лирикехъа шечIбы, бейитбы, газел’бы, маIънийбы, къошмабы, поэмабы гядакIва. МанчикIле поэзия эйгьи, йаIъни манбы шечIбышди къайдайл’ ойкIан. Эле гьамани адабиятни жанрна эл’чий раIгьматтыгъ шааир, аIшуIкь хьойиккелий Сафар АIбдуллаев ворна. Гьайни сенни июльни санчил’ манкъун 95 сенний быкырхьес. Анджах аIжалын манкъус ман юбилей алгъагьас маджал гьуво деш. Сафар дайий раIгьматыххъа аркIынейир, джун шечIбы, юшебы, маIънийбы, аIкIеликван милягьатбы, мисалабы джамаъаIтни аIрее едигарыс ахуйнбы.Шааир Сафар АIбдуллаев ( адабиятын псевдоним АIшукь Сафар) едике Рутул районни Хьойикни хивее кIалхозчий ХасмагьаIммад дайийни хизанее едике ыхьа. Манбышихъаб хаIбна хизан вухьа. АIшукь Сафарна джегьилийвалла дагъабни сенбышилхъа хъабы. Манке ХаIбна Ватан даIвъий гуджнаква аIл’гьаана вахт вухьа. Ушахыйваледжар АIшукь Сафар ацIалилхъа гьавсыквана гаде ыхьа. Мактаб таамау мана хъаIдъас Закаталайни тасарруфатни техникумеехъа икечIу.Анджах аIхреехъаме манн хъаIдхъас кьисматхаьа деш. ХаIбна хизан доламишааъас манкъулхъа гибхьы. ЧIакын чоджар даIвъээхъа абкIын. Сафар АIбдуллаев хъары хивеехъа пешекарна ишлемишехьи гиргъыл. 40 сен джуни ыIмырын къоранйни пешейс къассыр. Хизан джуни хьунащейква СалигьаIтыква къурмишавъу , ёьудле ушах гьалални къыкыква, тербиейква чIакIы хъаву.ХХ-ъэсди асырни’ъэсди сенбышее мана Азербайджанхъа кочмихьа. Агъезийни хивее юрд абычы. Маайид пешекарын санаъаIт гьау. ХаIдын гьавас манкъухъад поэзиейлхъа ыхьа. Джегьилийвалее манкъвее ед’ни мизел’, азербайджанни мизел- хурун-хурун шечIбы одкIун. Манкъвее джуни асарбышиква ЦаIхбышди адабиятни таарыхе джига авхъу. Манкъуни шечIбышис ахтына кьиймат джуни поэзиейни гьаваскарарше гьооли. Манкъухъад гьар вахтас, Ватаныхъа, инсанаршихъа, табиятыхъа къурмишауйн шечIбы водунбы. Гьел’бедти хаIбна джига манкъуни поэзиее авхъаххана муIгьубни, аIшкьни гьаIкIее одкIунни шечIбыше. Гьале джуни сагъвалее манкъуни шечIбышин китаб «НикIан тIетI’ чапыке хъигъечIу. Шааирын шечIбы азербайджанни, урусни, табасаранни, немецершини мизчаршилхъа сакIалау чап гьаъу. Манкъун шечIбы джурабаджур сборникIбышеехъа, антологиябышехъа гядкIу. Адабиятыкен ыIлим макьалебы ойкIананкъаI, манкъун шечIбы ишлемишаъа. АIшукь Сафарын шечIбы дагъайдни сыныфбышди китаббышехъа гядкIу водунбы. Манкъуна поэзия мактаббыше илгъооIчи. Ши, йишди раIгьматыгъ шааирылхъа раIгьмат къихооли. Чалышмишивхьесынбы манкъуни асарбышикван тезе китаб 100 сенни юбилеехъа гьазираъас. Авуд манкъуна са шеч гьоли;
АIшыкь
МичIейр сугъоцу, дюнйейл’ ул’ воохьи,
Фыкырейхъа хъооIн лап хаIдда эхьи,
Саз хылехъа алятIу, бендилхъа хъели
Маджлисын ярашугъ гъу ворна, аIшыкь.
ДжамаъаIтука шадра маджлисни кьома
,Мыджагни шечIбишиква, югни йикIеква,
Йигъын аIшкь мыкIыка, гьамыд тIетIеква,
Маджлисын ярашугъ гъу ворна, аIшыкь.
Лалазер ханымар къилвоохьар вака,
Сазенче гьаъани хош авазука,
Миллетин гьаъани маIшкьулатука,
Маджлисын ярашугъ гъу ворна, аIшыкь.
Лалазер, геренфил’, ясемен тIетIен
Йигъни йикIес ыкканан гьелен,
Хыл’ сазыс ыхыI мей, чише сес хъелен,
Маджлисын ярашугъ гъу ворна, аIшыкь.
Бахчейни магьаIллей колгайни авур,
Истакан хыле суфраныл’ сары,
Ненченейхан ина шасхъа хъары,
Маджлисын ярашугъ гъу ворна, аIшыкь.
ИлхъечIу сувалхъа югни гьаваалхъа,
Югун таIрыф увгьо маа чихъа,
Гыргыни тIетIбишиква йишон эйхьи чика,
Маджлисын ярашугъ гъу ворна, аIшыкь.
Ухьийхьан вакьаIбы, гьивага гейбы,
Вудже чихъа эйгьи шечIбы,
Уфтанда ачмиш ыхьа тIетIнан кьаIджалбы,
Манчиныд ярашугъ гъу ворна, аIшыкь.
Радиоприемникыс сес вод аваакIа,
Телевизоренче миллетыс гьагва,
Ахтыни дараджей нурын аххъахъа
«Нурни» кIазетин ярашыгъ, аIшыкь.
АIшыкь, гъу шаирна xaIpнa чодж вор,
Элейъаб къавджей, ин югун кар вод,
Гьар вахтал’ вуккэйсда йигъна маджлисоб
Маджлисын ярашугъ гъу ворна, аIшыкь.
Балабан гьоокIа воб сазни сесеква,
Аллагьын гьувой идхьу вод чика,
Даватей, давлатей хошни бахтука,
Манчиныд ярашугъ гъу ворна, аIшыкь.
Зы ары дюнйейхъа шадни йигъыка,
Са джам шарбатыка, гьувойни пайика,
Сафарын шечIбы экка йикIелхъа,
Манчиныд ярашугъ гъу ворна, аIшыкь.
