Декабрьни аIхрее ЦНКА къурмишауйни ЦIаIхни медресейс къадсырийни конкурсын екунбы алгъавгьу. Мани конкурсее 30 агъаллани роликын иштыракаъу. Жюрийн манчини аIрее 3 ролик сечмишавъу. Манбышис пайбы гьуво. Анджах ЦНКА — активни , «Нур» кIазетни редакциейни мислягьаIтыква, иштырак гьауйни гыргынбы пайбышис лайикьба вобунбы.
ЦIаIхбы таарыхни асырбешее ацIаалилхъа, билигылхъа гьавасыкван миллет ыхьа. ЙыIкьнекни асырбышди абидабышди одкIунийбыше шакIле эйгьен — йиссейда цIаIхбышихъад джон ойкIанан язы ыхьа. АIрабаршини космографе Закарийя Казвиние, 13 асыре ЦIаIхее, ыхьайнкъаI джуни ыIлми ишбышее одкIунийн: «…Гьиняаъад ешемишехьени халкьыхъад джон адабият, маданият , оокIанна миз воб ( язы вод). Манбыше джони мизелхъа чIакIын китаббы «Компеди музани» ва «Имам ал-Шафаийн китаб» сакIалау. АаIлим А.Н.Генкое джуни ыIлми ишбышее тасдикьаъан, манбы цIаIхни мизелхъа сакIалау ыхьа.ЦIаIхбы таарыхни асырбешее ацIаалилхъа, билигылхъа гьавасыкван миллет ыхьа. ЙыIкьнекни асырбышди абидабышди одкIунийбыше шакIле эйгьен — йиссейда цIаIхбышихъад джон ойкIанан язы ыхьа. АIрабаршини космографе Закарийя Казвиние, 13 асыре ЦIаIхее, ыхьайнкъаI джуни ыIлми ишбышее одкIунийн: «…Гьиняаъад ешемишехьени халкьыхъад джон адабият, маданият , оокIанна миз воб ( язы вод). Манбыше джони мизелхъа чIакIын китаббы «Компеди музани» ва «Имам ал-Шафаийн китаб» сакIалау. АаIлим А.Н.Генкое джуни ыIлми ишбышее тасдикьаъан, манбы цIаIхни мизелхъа сакIалау ыхьа. Малик-шагьни девыре, хьебцIал’ сенна вазирна къуллух Низам-ал-Мул’ке манкъус гьавъу. Манкъуни девыре ыIлим, адабият, маданият гьаракатеехъа адчу артымишехьи гидгъыл. 1075 сен ЦIаIхни шагьаре цIеббыйна Кавказыл’ медресе ачмишавъу. Сабара ааIлимаршини увгьойбышиква маIгьдын медресебы садджу Меккейи Медине мани вахтал’ ыхьа. ЦIаIхеена медресе йыIкьнекни асырбышедын университет ыхьа.
Мааъад Исламни диныква багълыданани ыIлимбышика барабарда, математика, астрономия , философия, медицина, адабият, география ва медын ыIлимбы аIлгъаа ыхьа. Мани медресее медни оIлкабышил’ Исламын дин еймишааъасын динегьлера ва ишемишебхьесын санаъаIткарар гьазиравъу. ЦIаIхни медресейни гьаIкIее ааIлимарше, язычерше, имамарше, тарыхчерше марахыкван таарых одкIун. Манчини гьаIкIее ааIлимарше А. Генкое, Гь. Ибрагьимове, А. Шихсаидове, Гь. Гьамзатове, Ф. ГьуIсейнове, Р. Кьурбанове ва мебынбыше кIоран маIълумат гьувы. ГьаIшде мана медресе ЙыIкьнекна манзик хьинне ишлемишоохьи вобна. ГьаIкIебаб мана йишди миллетни таарыхна абида вобна. Манчиква быкырни цIаIхбышин таарых алакьада водун. Йишин бордж водун манчин до ахты хъауй, дюнйейлхъа еймишауй. Мани сардан хаIдда ишбы аIхреени вахтал’ къадже. ДжамаъаIтын мана абрелхъа абчу. ЦНКА-йн манчис къадсырыйн автопробег алгъавгьу. Медресе йиссейни къайдалхъа абчесдимее чIакIын харджийбы гьаъас ыккан. Мана федерал программехъа , федерал аабидабышди сиягьеехъа абчес вуккан. Манчинимеега чин документбы саъас ыккан. Мана ишиб гибгъылний, ацIадеш нягьаIб таамувхьес вухьай. Йизди увгьойка, мана лап югна иш воб, маIгьдын конкурсбы алгъавгьуй, няъас е йишди тарыхылхъан гьавас джамаъаIтын ачмишаъа. Гьауйн ишбы хайирыкванбы ихьенбыа. Садджу маIгьдын конкурсбы алгъайгьенкъаI, гыргынкъука мислягьаIт гьавъээ пис’ба вухьес деш. ЦIебба ЦIаIхни администрациейни хааIрункъука, ЦIаIхни дерайни имамыква, медресе-манзикни имамыква, «Нур» кIазетни редакциейква . Инам гьаъан, манке мани конкурсна кьуват гьалеб гуджнакананий вухьес. Мункум вобний медын пайбыд гьелес, мебын спонсорарыб тIабалааъас.ХаIббанани инсанаршини увгьойка , ахтыйни джигайс ролик АIббасов Эл’брусна Кьурбанни духайна лайикьба вухьа. Мана конкурсе иштырак гьаъыва ва марахыквана ролик вухьава «Нур» кIазетни редакциехъа хъортIул. ЦНКА-активни дойиле манкъус пайис кIанверт пылыкван ва цIаIхни мизееква ва тарыхыква алаакьан китаббы кIазетни хааIрни редакторе Байрам АIбдуллаеве гьуво.Эл’брус АIббасов Къах районни Агъйезийни хивее 1996-ъэсди сен едике ыхьа. Манкъун декий ед’ ЦIаIхенченбы вобунбы. Эл’брусна дидей МаIгьаммадэмин маъаIллим хаIдда сенбына Агъйезийни мактабна директор ыхьа, декир Кьурбан маъаIллим доюкана , билигыквана математик ворна. Э. АIббасове йыIкьнекин мактаб Къахее тамау. Гойне МаIгьачкъалее хъары чIаIрани дипломыква Халкьни тасурруфатни институтын тикинтийн техникум таамау. ГьаIшде мана Тубейни хивее кьуIванан мебел’ гьаъа ишлемишехьи. Мана джуни Ханум адийка ешемишехьи
