Гьайни, 2025 сен Ан-Низамия медресейс 950 сен быкырхьа. Мана йыIкьнекни асырбышеедын Кавказылин цIеддыйн университет ыхьа. Манче Кавказылхъа, йыIкьнекни Урсиятылхъа, Поволжеехъа, Уралылхъа, ЙыIкьнекни Азиейлхъа исламын дин еймишехьи гидгъыл. Ан-Низамияйни медресее садджу исламни диныс ыIбаадат гьаъасджаб деш хаIбхъааъа вухьа, мааъад медни ыIлимбышисыб: арифметикайс, астрономиейс, медицинайс, философиейс, адабиятыс ва медынчисыб хаIбхъааъа вухьа. Мани университете цIаIхни мизелхъа динын ва ыIлимын китаббы тарджума гьаъы.
Аллагьыке маIгьад кьисматхьа, ман университет ЦIаIхее ачмышаъы. Манчихъад чин сабаббы ыхьа. Ан-Низамия, эгьес эхьи, йишди миллетын йикI водун.
Таарыхе мани медресейни вукIлелхъа хаIдда югун-писин вахтбы хъады. Амма гыргын аIзаббы ооIдхы, мана илёозарас ваIвхына. Инам гьаъан , аIхратни йигъылхъамее мааъад инсанарше исламни диныс ыIбаадат гьаъас.
Къийна цIаIхбы джаб деш, гыргын мусурманар манчиле гуянмишивхьес вуккан ва мана гьувааджес вуккан. Шукур Аллагьылхъа, ман кар гьаъасын имканбы гьаIшде водунбы.
Ан-Низамияйни таарыхни гьаIкIеедын маIълумат джони ыIлимни ишбышее Закария Казвиние, А.Н. Генкое, А. Р. Шихсаидове, Гь. Х. Ибрагьимове, Р. Кьурбанове ва мебынбыше гьуво. Къийнаб манчини таарыхыква маIшкьулоохьен ааIлимар Россияйл, Дёлесни машрыкьыл’ ва медни оIлкабышилиб вобунбы.
Йишди увгьойква, медресейна дараджа йишди миллетин ахтыхъааъас ва гьувааджес вуккан. Ман гьаIракатбыд шакIле къедженбы ДР-ни муфтиятни сураке, «Ас-салам» кIазетни хааIрни редакторыке ГьаIсан эфендийке, ЦIаIхни дерайни имамаршини хаIрункъуке Эл’дар Сулеймановыке ва джони динни чоджаршике, йишди миллетни СМИ-ке ва мебынбышике.
Гьайни сен медресейн 950 сен чини къайдайл’ алгъагьасдимее манбыше хаIдда ишбы къадже. Мани ишбышее кумаг Дагъыстанни хаIрынкъвее С. А. Меликове, ДР-ни муфтиятын, ДР-ни миллетни сиясатни ва динбышди ишбышди министерствайн, джамаъаIтчерше ва ишкарарше гьуво. Манчини гьаIкIеедын маIълумат ши «Нур» кIазете гьелени макьаалебышее гьаммаше гьувойн.
Хил’дже сенбына гьихъа, мислягьаIтеехъа хъабыйнбы медресейна бинаа абрелхъа абчес. Манчинимеега МаIгьчкъалеенче ЦIаIхеехъа чIакIын къуллухчера гьабкIын.Медресе йиссейна либас гьабсыр, тезелемишааъасда мислягьаIт манке гьавъу ва смета гьазирааъасда гаф вухьа. Сенбыд адкIынийнбы, манчис аIдатый ремонт гьаъы деш. Бел’ки 1000 сенни юбилейис аIдатый ремонт гьаъа.
Шаца джамаъаIтын ва ишкараршини харджыйбышиква кIылин ремонт гьаъы. ГьыIгъадкыр аIлгьаан баругбы чичеехъа саъы, сувагъбы ва кираджбы ыIхы, гиджараIххий алетIасын джига аляъы. Медресейни гьийбна маIгьалла хъавъу.
КъыIлина ЦIаIхее медресейни 950 сеныс къабсырна мавлид-маджлис алгъавгьу. Мааъад иштыракаъас республикайни районбышеенчен, муфтиятенчен динэгьлер, Сувал’ни маIгьал’ни хиваршин джамаъаIтбы ады.
Хивни джамаъаIтын абыйн мигьманар югба къаршламишавъу. Цывылихъа Ан-Низамияйни юбилейис къабсырна хаIбна маджлис-мавлид МаIгьачкъалее, «Европа» донани шадлыгъбы илгъечIени утагъее илгъевIу.
Мани маджлисее иштырак Дагъыстанни муфтие АIгьмад гьаIджий АIбдуллаеве джуни хьунащейква гьаъы. Мани маджлисее мебни республикайни къуллухчерше ва ааIлимарше иштыракаъы. АаIлимарше динни гьаIкIеедын ваъаIзбы хъаIдхъы, муадзинарше нашидбы хъаIдхъы, Умрайлхъан (кIыл’ни гьаIджилхъан) путёвкIабы гьувагаъы, джурабаджур пайбы битIалаъы.
Сенни аIхрее, декабрьни 11-чил’ Ан-Низамияйни юбилейин екунбы чис къадсырни ыIлимни конференциейква таамхьа. Ман ыIлимын конференцие ва маджлис ДР-ни ХаIрункъуни Сергей Меликовни ва ДР-ни муфтиятни мислягьаIтыква ва кумагыква илгъечIу.
Мани йигъыл’ Достаршини Хаа цIебба, саIъат 9.30. -11.00 гыргырана стол « 950 лет медресе Ан-Низамия: Вклад древнейшего университета в культуру и образование России» илгъевчIу.
ЫIлимын конференцие А.М. Мурзаеве вукку. Иджлас Кьуран гьаIфиз АIгьмаде, ДжуIма манзикни муэдзине хъаIбхъыйква гибгъыл.
Абыйн мигьманар саламыква ДР-ни динни ааIлимаршини садрыйни маIъвыне З.М.МагьаIммадове къаршламишавъуйле хъийгъа, конференциехъа сабыйнбышини гьийд доклад: «Тасаввуф и его определение в воспитании личности мусульманина» хъаIдхъы.
Конференцие Ан-Низамияйни медресейни гьаIкIеедын чыхышбы , докладбы М. М. Дадаеве , таарыхчийе, Дагъыстанни гуманитар институтни маъаIллиме ( Доклад : « От Багдада до Цахура : медресе Низамия как проводник традиций мировой исламской науки в Дагестане»); Р. И. Джантасове , Астарханни вилаятни муфтие (Доклад: « Медресе как центр сохранения науки в России»).
Гойне саламыкван чыхышбы С. Гь. Кьурбанове, Чечен Республикайни ДУМ аппаратни хаIрункъвее; Ш. А. Пшихачеве ЦРО «Международная исламская миссия» садрее; А. Н. Смагулове, Омскни вилаятни муфтийни маIъвыне ; И. Ю Борярове, Мугьаммаджанов Хусаинни дойил’ни исламни институтни динни кафедрайни регьбере ; Р. Л. Саяхове , Башкирие Республикайни исламни университетни проректоре; АI. Г. Каитове , Абу Ханифни дойил’ни Къарачаево- Черкесиейни исламни университетни ректоре ; Дж. Я. Мухлоеве , Ингушетиейни ислам университетни ректоре, А. А. Тоторкулове, Ставропольни крайни муфтийни мислягьаIтче ; М.Х. Рабаданове , Дагъыстанни девлет университетни ректоре ва мебни ааIлимарше гьаъы.
Гыргын гьаъыйн докладбы ва чыхышбы кIорани маIънакванбы ва марахыкванбы ыхьа. Абыйни мигьманарше йишди мадрасайс Ан-Низамия хаIбна дараджа гьуво. Манбыше шас медресейни гьаIкIеедын, шакIле дяцIан таарых ачмишаъы ва маIълумат гьуво.
Гьаманиджад бинаани 1 мартабеени хаIдни утагъее саъаIт 11-чил’ мадждлис гибгъыл. Махъа йишди миллетын эл’чера, динэгьлера, исламни университетбышин, мактаббышин телебабы, журналистар , республикайни джурабаджур министерствабышее ва ташкилатбышее ишлемишоохьен инсанар ва мебын чубара, йичибы абы.
Махъа абыйни инсанарше ааIлимаршини чыхышбышилхъа кIыры гяххъы, муэдзинаршини нашидбышихъа кIыры гьуво, актёраршини къурмишавъуйни сценайле тамаше гьавъу. Мани йигъыл’ бинаани абни маIгьалле маджлисеехъа абыйни инсанаршис ширынныгъыквана чейна истякIан ва къуIман кофе гьуво.
12-ди декабырыл’ къирагъыле абыйн мигьманар зиярат гьаъас ЦIаIхни хивеени Ан-Низамия медресеехъа гьабкIын. Мааъад джамаъаIтыква саджигедын кубар гьаъы ва абыйни мигьманарше исламни динни гьаIкIеедын ваIъазбы хъаIдхъы, ан-Низамия медресейни гьаIкIеедын чыхышбы гьаъы ва манчини таарыхни гьаIкIеедын маIълумат гьуво. Хивни джамаъаIтын ва гьинче гьабкIынни джегьилерше абыйн мигьманар гейб абырыква къаршламишавъу ва манбы разийба авху. Къаджейнчиле ва къайиххьыйнчиле манбы маIъдалувхьайнбы. Абыйни мигьманарше, ааIлимарше, шейхарше хайир доъаIбы хъаIдхъы ва югун дилягбы йишди миллетыс гьеххъы.
Гьамани джаб йигъыл’ абыйн мигьманар разийба сабкIулыйнбы йыIкьалхъа. Манбышда сафарий угъадыквана вухьа.
Гьайни йигъбышее МаскIавни шагьареейид йишди Ан-Низамияйни 950 сенни юбилейис къадсырыйн конференцие илгъечIу. Маайид чIакIни ааIлимарше иштыракбы гьаъы ва медресейс къадсырыйн докладбы хъаIдхъы ва чыхышбы гьаъы.
Руслан Кьурбановни ва мебни динни чоджаршини гьаIракатбышиква йишди медресейни гьаIкIеедын документал кино хъигъечIу. Ман соцсетьбышени дестебышее , рутубе, ютубе водун. Ненкъусый ацIахьес ыккан медресейн таарых, иляакас воохьи.
Садджу зас гьаман эгьес ыккан, илгъечIуйн гыргын маджлисбы, конференциебы, мавлидбы хайируканбы ихьенбы. ЦIеббыйна йишди гьийбна месала Ан-Низамия йишди хъооIни архайс гьувааджий вобна. Манчини меега , цIедда манчис аIдатый ремонт лазымда водун! ЦIебба манчилхъа фыкыр гьевлес вуккан.
