АIхыреени сенбышее Дагъыстанни халкьбышин мизяар, манбышин маданият, аIдатбы гьувааджесдимее хаIбна иш вуккейка вобна. Амма манчихъа ил’дяакы, мани сардан дагъамийваллабы кIыл’да дешинбы. Манчини аIрайл’ кьомана джига мизяршика багълыданани суалбыше авхъаххъа.
Къийна мактаббышее ед’на миз гьувааджесдимее вуккеккани ишике Теземуслагъни хивни йыIкьнекни мактабее цIаIхни мизен дарсбы ыккеккани маъаIллимайка, ШаIъбанова Фаизат РаIгьманни йищеква гаф гьааъас.
— Фаизат, ацIахьес ыкканий, къийна мактабее цIаIхни мизен дарсыбы гыргыни сыныфбышее алгъааIнбыне?
— Мактабейхъа хъавайлени ушахаршин сыныфбы воднанкъаI, алгъайгьенбы. ЦIаIхни мизен дарсыбы ыккый гыргыни сыныфбышее гьагу водунбы. Гьицис манбы 1-11 сыныфейхъамее ыхьайнбы. Манке мактабыхъад алидын сыныфбыд водний. Гьайни сен мактабее алидын сыныфбы дехьайхъа гора, дарсыбышин саъаIтбы 1-9 сыныфбышей водунбы. Сифтыйни сыныфбышее манбышис гьаIрфбы, хъаIдхъас, окIанас хаIдхъехьи. Алидни сыныфбышее манбышда программа сыкIыл’ба йыIкьба вобна. Манбышис одкIунийквайий хъаIдхъыйква саджигее грамматика, пунктация хаIбхъоохьи. Мактабейхъа хъавайлени ушахарше цIаIхни мизен дарс экIда аляатIа. Манбышихъад мани карее дагъамийвалла дешда. Хааъаб, хивни аIрайл’ едни мизел’ йишоноохьи вухьайхъа гора, мактабейхъа хъавайлен ушахар четинийваликва растына хъавайли деш. Манчиле гъайре, къийна йишди мактабейхъа шас делесни бинабышиле менни миллетбышин ушахарыб хъавайленбы. Манбышисыд цIаIхна миз хаIбхъоохьена.
— Къийнийни йигъыл’ ед’ни мизен дарсыбы гьелени, маъаIллимыхъад гьиджо дагъамийваллабыне?
— Зы мактабее ишлемишейхьи гиргъыл’на хьебыдле сен водун. Йиздимее цIеддыйн сен сыкIылда дагъамын ыхьа. Манке захъад ушахаршика ишлемишейхьесын кьулай ыхьа деш. Манче мактабни маъаIллимарше коллективын зас хаIдын кумаг гьуво. ГьаIшде захъад дагъамийваллабы дешинбы. Къийна зы мактабни хъаIдхъыйни программе гьагуйн гыргын саъаIтбы чини къайдайл’ ыкекканбы. Дарсыбы гьелесдимее, водни китаббышике истифада гьаъан. Мани карее зас хаIдын кумаг «Нур» кIазетин, «Лачин» журналын гьели. Мааъад цIаIхни мизелидын дарс ыккейсдимее хаIдда марахукван шас уйгъунын материалбы хъызахханбы.
— ХаIдданани мактаббышее, цIаIхни мизен дарсбы алгъайгьи деш. Мани мактаббышее ед’ни мизен дарсыбы ыккейсди маъаIллимаршикена кеситийвалла вобна.
— Къийна мани мактаббышихъаб мани сардан дагъамийваллабы ыхьай закIлед ацIан. Зы ишлемишейхьени мактабее цIаIхни мизени дарсыбышис хаIбна фыкыр гьооли. Мактабни директоре манчис хаIбна фагьам гьооли. Зынар чалышмишейхьена манчис къайиккыйн саъаIтбы уфтанда алгъааъас. Масалан, гьаIшде зы маъаIллимийвалла гьаъани мактабна шыгырт ворна. Мактабее хъаIдаххъанкъаI, шас цIаIхни мизен дарсбы илгъааIнбыний. ЦIеддыйни сыныфыле гиргъыл’, йицIыдсадъэсди сыныфейхъамее шас манчин дарсбы гьагуйни саягъыл илгъечIыйнбы. Мактабее хъаIдаххъанкъаджад, зас сед’ни мизена маъаIллимийвалла кьабылювхьана. Аттестат алятIумее, саIнаъатбы педогъожи университейхъа хъуво. Къийна зы мебын ушахар хаIбхъааъа. Геледжагъыл’ мактабее ишлемишувхьесын маъаIллимар гьийгъанче гьихъа гьаIзираъас вуккан. Мактабышихъад маIгьдын имканбы водунбы. Манке маъаIлимаршиквана кестийвалла вухьес деш.
— Мактабейхъа хъавайлени шыгыртарше цIаIхни мизелхъан гьавас гьагвайе?
— Шыгыртарше ед’ни мизел’хъа, адабиятылхъан хаIдын гьавас ва аIшкь гьаагва. Манбы гьаммаше зы алгъайгьени дарсейхъа гьаIзирба хъавайли. Гьувойн гыргын тапширыгъбы аIхырейхъамее быкыраъанбы. Мани карее зы манбышиле разийра ворна.
— АцIахьес ыкканий, шыгыртаршини аIрайле ед’ни мизекен олимпиадабы, конкурсбы, алгъайгьенбыне?
— Мактабее ши экIда-экIда джурабаджурайн тадбырбы алгъайгьенбы.Манчиле гъайре, йишди ушахарше районни ва республикайни олимпиадабышей иштыракаъа. ШокIле ацIан, гьинчиле сабара вахтна гьихъа «Нур» кIазетин Калел’ни хивни йыIкьнекни мактабее, йишди доюкани профессор Гьарун Ибрагьимовни доюлин конкурс алгъавъу. Мааъад йишди мактабни дагъайдни сыныфбышее хъаIдаххъани шыгыртаршед иштыракауйн. Манбышди аIрайл’ грамотабышис, мукафатбышис лайикьба къавджуйнбыб вухьайнбы. Шыгыртар манчике гееб разийба авху. Зынад йизди сурале редакциейни ишчершис сагъулва эгьи.
— ЗакIле инсанаршике экIда-экIда ед’ни мизел’ хъаIдхъас дагъамдава къийхьи. Шыгыртаршед мани карее зигаарабы гьаъае?
— МаIгьбынбышиква зы мысаджар растына хъарына деш. Шыгыртарше ед’ни мизени дарсбышилхъа хаIдын маарах гьагва. Манбы гьаммаше дарсеехъа гьаIзирба хъабайли. Гьаммаше тапширыгъбы уфтанда, чини къайдайл’ гьаъанбы. Манбыше гьам югда хъаIдаххъан, гьамыд ойкIанан.
— Фаизат, йигъни ишис йишди редакциейн югна кьиймат гьооли. Гъу гьаммаше цIаIхни мизес гьувойн саIъатбы чини къайдайл’ ыккейс чалышмишейхьена. Мани карее вас сагъулва эйгьи. Иджаза гьеле, ваква саджигее вушди мактабын едаршин коллектив 8 Мартыква табрикаъас. Вушди гыргынбышис джанана сагъвалла, угъурбы аIрзаъас!
— Шунаб сагъба гьааъанбы!
