ЦIаIхна хив йишди хиварше, хаIдын таарихнана хив вобна ва Кавказ Албания дагъылмишхьайле хъийгъа, цIебба ЦIаIхбышди ханствайна гойнеб султанствайна пайтахт вухьа.
Эгьес эйхьи, исламын дин йишди Дагъыстанеейхьа мани хивенче еймишехьи гидгъыл, наъас увгьое Кавказыл’ цIеббыйна мадраса 1075-ъэсди сен мааъаб алявъу ва исламын ыIлимбы мани мадрасеенче еймишехьи гидгъыл.
ЦIахIна хив ыIлимна марказ вухьа ва мани хивыхъаб гьаммаше аIкIеликван, камалукван, миллетис къуллух гьааъан доюкван инсанар камувхьа деш ва манбыше джо къеджени ишбышиква миллетыс, ватаныс хайир гьели ыхьа.
Къийнийна йизда гаф магьаIрни са инсанни гьаIкIеена вобна. Мана цIаIхийгъаIлий ПирмагьаIммадов Сафар ГьаIджимагьаIммадна дих ворна.
Сафар ПирмагьаIммадов 1940–ъэсди сен апрельни 7-е ЦIаIхийни хивее са касиб аиле едике ыхьа. Манкъуна кIыл’валла гееб дагъамни вахталхъа хъабы. Вудж едике ыхьайни са сеныле ХаIбна Ватанна даIвъий гибгъыл. Эгьес эйхьи мана мани даIвъийн ушах водон.
С. ПирмагьаIммадов 1947-ъэсди сен ЦIаIхийни йыгIни сенийни мактабеехъа аркIын. Манкъуc мани мактабее хъаIдаххъан вахтбы кьаIсвалихъа гора югда йикIел’ идяхуейид, амма мани вахтал’ ЦIаIхни мактабее джус геед ацIал’нани ва хивее, районе гьуIрматнани маъаIллимарше дарсбы гьувой дурусда йикIел’ ацIа вод. Манбышди аIрее Россиейни вилаетбышиле хъабыйин джаван маъаIллимарыб вухьайнбы. Манкъус манбышин добы йикIел’ идяхуейид джука саджигее мактебее хъаIдхъыйни достаршини увгьойква манбы: йичибы Надя ва Настя Медведевар, Любовь Красникова, Федор Подариванов, Мария Тихонова Николай Власов, Тамара Иванова, Мария Потелицына ва мебынбы вухьа.
Мактаб тамаъуйле хъийгъа Сафар ПирмагьаIммадов 1961-ъэсди сен Дагъыстанни девлет хивни тасарруфатни инистутни экономикайни факультетехъа къабыляъу ва 1966-ъэсди сен манкъве ман институт тамаъу саркIыл’ районеехъа хъары. Инистут тамаъуйле хъийгъа, мана хьебыдле сенна Рутулни районе ревизорна ишлемишхьа.
Мани сенбышее Сафаре Асйе донани ичийква хизан къурмишавъу.
1969-ъясди сен мана аилейква саджигее Азербайджанни Къах районни Агъезийни хивехъа кочмишхьа аркIын. Мани сенбышее Агъезеехъа сувал’ни магьаIлыле хаIбба инсанар кочмишебаххьени билетбышиква (переселенческие билеты) абкIын ва мааъаб цIебна юрд къурмишавъу. Манбышда сайир Сафар дайи ыхьа.
Махъа кочмишебхьайнбыше тIымылен совхоз къурмишаъу ва тIымылен багъбы адаччи гибгъыл. Сафар дайий мани совхозее геер гьуIрматуквана, ацIал’нана специалист ыхьа ва мааъар хаIрна бухгалтерна хилдже сенбына ишлемишхьа. Мани къуллухыл’ мана ишлемишехьенкъаI, Агъйезийни совхозыхъаб югна тав вухьа ва эгьес эйхьи, Къахни районе ман геед гьихъа ал’гьааIни тасарруфатбышин са ыхьа.
Сафар ПирмагьаIммадов Агъйезийни совхозе хааIрна бухгалтер ишлемишехьенкъаI, мани тасарруфатыс хаIбвалла Илисуйни хивенча хъабыйни: СейидаIлиеве, Къоджаеве, Дунусове ва йишди йыхъий Наврузове гьавъу. Ман сенбы Агъезийни хивын эн болын сенбы ыхьа, амма 1985-ъэсди сен Горбачов СССР-на хааIрна ыхьайле хъийгъа манкъуни политикайква аIсасан иледгъуйквана мубариза вуккейка гибгъыл. Мани сабабыхъа гора, тIымылен багъбы акIана гидгъыл ва мана азар Агъезийни совхозысыб хъоотIуна. ТIымылен багъбы акIанаъу, тахыл’бы эза ва малкъара гьуваджи маадын джаIмаъат гидгъыл. Мани сенбышее Сафар дайийни душманарше манкъулхъа шер адчу мана ишиле акIанаъаc ыккыйкын. Манбыше мана цIерра коммунист партийенче хъыгъавгьу, гойне ишил’ дагъамийваллабы яратмишаъа гибгъыл. Мани сабабыхъа гора, 1986-ъэсди сен мана джуни аилейква МагьачIкъалайни шагьареехъа кочмишхьа хъары. Эгьес эйхьи, Агъезенче сабкIыл Дагъыстанейхъа хъабыйнбышда цIеерийна цIаIхийгъаIлий Caфар дайи ыхьа.
Къийнийнй йыгъыл’ мани хивее оIтмишхьайни аIсырни 70-80-ъэсди сенбыше сувале абкIынийнбышике сабара хизанбы аху водонбы.
МагъачIкъалейхъа кочмишхьа хъарийле хъийгъа, Сафар ПирмагьаIммадов сабара тешкилатбышее бухгалтерна ишлемишхьа. Манкъуни увгьойква гора, вудж цIерра Дагавтодорни ДРСУ сабара сенбына ишлемишхьа, гойне шагьарни «Махачкалапродукт» донани ташкилатее пенсиехъа хъыгъечIесмега бухгалтерийвалла гьааъа ишлемишхьа.
Сафар дайе ва Асйе хале 7 йиш чIакIы хъавъу. Манбышихъаб 32 невабы вобонбы. Къийна Cафар дайи пенсиечий ворна ва мана йишди миллетни агъсаххъаларшди джаргее геер гьуIрматнана инсан ворна.
Апрельни 7-че манкъун 85 сен быкырхьа. Джун юбилей Сафар дайе джуни елдашиква Асйе халайква, йишбышиква, езнебышиква, невабышиква, ва делесни инсанаршиква саджигее къейдаъу.
Нур» кIазетни редакциейн Сафар дайийс джанана сагъвалла, хылийна ыIмыр аIрзуламишааъа!
