Пешекарийвалла йишди халкьын архайле-архайлхъа хъооIн санаъаIт водун. Манчис хаIдданани насылбыше, тохумбыше ыIмырбы къадсыр,гьаIшдеб дек’-дидейни пешейква машкьулоохьенбы кIыл’ба дешобунбы.
Мишлешни хивеенчена ДжумаIеваршина насылыб доюкана къранаршина насылобна. Манбыше, замаанабы бадалхьейид, гьуIкуматни сураке вакьаIйни пешейлхъана фагьам кIыл’хъувхьейиб, ата-бабайке хъооIн санаъаIт къелик’ авхъа хъаъу деш.
ДжумаIев Магьтий ДжумаIйни духайкIле малкъарайни санаъаIтын дад кIыл’валее джад ацIахьа. Совет гьуIкуматни вахтал’, джун хаIббанан тай-тушер хьинне, Магьтийр вакьаIбышихъа гьаркIынна. Сен-сениле джегьилее пешейна устадыйвалла артмишааъа вухьа. Вахт хъабымее, М. ДжумаIев Ватаныс бордж хъелес эскереехъа гьаркIын. Германиейл’ къуллух гьавъу, Магьтий юрдылхъа саркIыл. Джегьилихъаб, пешекарийвалиле гъайре, медни санаъаIтылхъана фыкыр вухьа джаб деш.
ХХ партсъездни доюлин кIалхоз Совет гьуIкуматни деврыл’ Рутулни районе, республике аазырбышиквани дамазлыгъыкан тасарруфат ыхьа. Магьтий кIалхозни гуджнакани вахтал’на шагьадкар ыхьа, няъас увгьее 1988-1995 сенбышее мааъар хааIрни пешекарни къуллухыл’ ишлемишхьа.
ХХ асырее М. М. ДжумаIеве хьодле сенна Мишлешни хивни кIалхозыс садрывалла гьавъу. Гьин сенбы рагьаIтын сенбы деш ыхьа. ГьуIкуматни кIалхозбышди джигайлхъа хусулсы тасарруфатбы къурмишехьи гидгъыл. Манчихъа ил’дяакы, Магьтее йигIцIал’ сенна дидерше, деккярше джан гиххьыйн тасарруфат гьуваджесдимее джуке ахаIн гьаийн.
ГьаIшде кIалхозбы СПК-быше бадалау. Манчиква янашеда фермераршин тасарруфатбы ишлемишехьи водунбы. Йишди макьаалейна кьаIгьраман ДжумаIев Магьтий ДжумаIйна дих магьаIдни тасарруфатбышди санчина садры ворна. Манкъве «Гарма» донани КФХ-йс хаIбвалла гьааъа. Тасарруфат Ногъайни районни чолбышил’ еррашмишехьи. Джука саджигее мааъад быкырни хизанын заIгьматааъа. Манбышиле гъайре, малкъарайле кираныс авхъуйн кьоIйре пешекарар воохьи. Къийнийни йигъыл’ «Гарма» КФХ-хъаб 2100 давар, 80 чавра вобна. Тасарруфатни хааIрынкъуни увгьойка, аIхреени сенбышее гьукIуматни суракен фермераршис гьелен кумаг гуджламишхьайн. Гьайни сен вийгIарни вакьаIйс 200 манат пылна дотациейна гьооли. ЗаIгьмат гьааъанкъус къык авайкесын. Мани пешейн ессибы не варрыбы не касибар воохьенбы деш.
Зы М. ДжумаIевыке хъидгIын гьау: «Инсаныс хошбахтра ыхьайниме нимееган пылне ыккан?» Магьтее манчис инаIгьдын джаваб хъуво. «Инсанна хошбахтыйвалла пылыка деш оIл’чмишааъа. Хошбахтна инсан аIкIел’ каамил’на, къел’-хыл’ сагъна, саламатна хизаннана инсанорна. Гыргын пыл къазанмишаъас эйхьен кар дешодун, къазанмишауныд къулайква, садакьа-нафакьайква харджаъас ыккан. Манке манчихъб барака воохье».
ГьаIкIедад, манкъун уфтанийвалис увгьойн джуваббы дешодунбы. Магьтее хайирни-шейирна йигъбышил’ кумаг гьелен. Гьайни делесийвале манкъуке Тезе Быршни хивни амбулаториейн кумаг гьеххъы. Магьтее манбышин хайиш быкырауйн.
Мани сардан, амбулаториейни хааIрни дохтуре УIмаргьаIджий Керимове Магьтий ДжумаIевыс миннатдарийвалла агъмышавъу ва кисайс барака гьевлена увгьо. Шинад манкъуни гыргыни хайирыквани ишбышис угъурбы аIрз гьаъа. ГьаIкIедад вод эйгьи; Гьеленкъун хыл’касибехьен деш».
