Миллетин до гьаIракатыква хайирыкван ишбы къеджени инсанарше дюнйейни сыранеехъа ва таарыхеехъа адаччи. Дюнйейлхъа ирхьынни инсаныхъаб джуна кьисмат, джус обкIунна ыIмрена йаIхъ вобна. Гыргынкъуке деш хъобкуни йаIххъыл’ ааIс аIха. Мана йаIхъ сечмишавъуй деккейи едее гьувойни маIърафатыкейий тербиейке,  маIъаллиме гьувойни дарсыкейий ацIаалике аIссылыба вобна. ЫIмыр гьавъу летти, инсан каамылехьена. Манке гьавъуйни ыIмрес кьиймат гьооле. Гьайни дюнйейл, вале  хъийгъа, садджу югун до едигарыс гьайсар.

ЦIаIхбышихъаб (йихъбышихъаб) гьаммаше билигыкван, гьуна­рыкван, ацIааликван духйейий  йишбы вухьа ва мебыб вобунбы. Манбышда сайир ааIлим ГьаIсанов Нарман Небийни дих ворна.

Апрельни вузани кьома доюкани цIаIхбышди (йихъбышди) ааIлимын ГьаIсанов Нарман Небийни духайн юбилей алгъагьас. Манкъус 80 сен быкырехье. Нарман маIъаллим 80 сенни юбилейиква табрикаъа. Манкъус югун угъурбы ва джанана сагъвалла аIрзуламишааъа!

Къийнийна йишда макьаале мани йишди агъсаххъални гьаIкIеена вобна.

ГьаIсанов Нарман Небийна дих 1940 сенни 3-ди апрелил’ Муслагъни хиве Муслимаани нассыле едике ыхьа. Деккин  до Небий  ыхьа. Манкъвее ХаIбни Ватанни даIвъээ гьаIракатыкван иштыракау. 1943 сен мана йыIкьра вурушей яраламишхьа, хаахъа къайиккы. СыкIырра хъуваркыме, кIалхозе ишлемишехьи гиргъыл’, гьарджура ишбы гьаы. Хил’дже сенбына садрына ишлемишхьа. Манкъвее кIалхоз гьаIракатеехъа хъаляу. Ишчерше эмекгунбы алетIу. Районейид кIалхоз югни сыране ыхьа. Един до Къизил’гул’ ыхьа. Манар кьаIгьраман ед’ йихьа. Манбыше гьалални къыкыл’ 8 гаде, 2 ичий хаIбхъавъу. ГьаIшде манбы   хизанбышин саIгьыбар  вобунбы.

ХааIрна чодж, Навруз маъаIллим, Подольскни шагьарее духайка ешемишехье. Мана хил’дже сенбына мактабна директор ыхьа. МаIгьаммадрасул чодж МаIгьачкъале ешемишехьи. Мана кIалхозе садрына ишлемишхьа. Рутул районни райком партиейна каатиб ыхьа. Джурабаджур медни къуллухбышил’ ишлемишхьа. Эл’брус чодж кIалхозе малдохтурна ишлемишхьа. ДАССР-ни Аали Советна депутатна джамаIъатын сечмишау. Мана Муслагъа ешемишехьи. Тельман чодж инженер ворна. Манкъвее хаIдын кумаг хивни джамаIъатыс хайир ишбыше гьуво. Муслим чодж районни администрацие экономистна ишле­мишехье. ЫIса чодж гьаIшде Муслагъни мактабна маъаIллим  ворна. Казбек чодж МаIгьачкъале хизаныка ешемишехьи. Манар къуллухбышил’ ишлемишхьа; Багъдагул’ йичи хивей китабхане ишлемишеехье. Зубейда йичир хивей ешемишеехьи.

Югни, писди йигъбышил’ хаIбна ГьаIсановаршина хизан са джигеехъа сабайле. Деккейий едее гьувойн насигьаIт, муIгьуббат манбыше гьаммаше гьивадженбы. Декке гьувойн мислягьаIтбы, ваIъазбы: «Инсанаршис хатир имахваъа», «Къуллухыс деш, инсаныс гьуIрмат гьеэъэ», «Лазым дешди ишбишеехъа ил’моокка», «Темизба ишлемишебхье, тем­из’ба ешемишивхье, темиз’ба доланмишивхье» чубабышди йичибышди йикIей водунбы. Манбы чалышмишоохьенбы ман мислягьаIтбы, ваIъазбы джони ушахаршис, невабышис хъелес. Нарман ГьаIсанове мактабейхъа гьазирааъан сыныфий садъэсын сыныф Муслагъа хъаIдхъы. Манкъун цIеббыйн маъаIллимар Магьумудов Наврузый гыл’мецIалий Мирзоев Мирза вухьа. ХъаIдхъийлхъан цIеддыйн гьавас манбыше гьуво. 2 сыныф хъаIдхъас Мишлешехъа аркIын. Манке мани мактабыхъад 7 сыныфий. Гойне манчике йыIкьнекин мактаб хъыхьа. Сувал’ни магьалыл’ манке са йыIкьнекин мактаб ыхьа. Гыргыни хиваршин ушахар йыIкьнекин мактаб таамаъас махъа авайкIан вухьа. Манке мани мактабни маIъаллимаршин коллектив геед гуджнан, иш къулайква ваацIан, ацIаал’нан коллектив ыхьа. Манкъус дарсбы маIъаллимарше: М. Сайдумове, М. Наврузове, А. ШаIъбанове, А. Ибрагьимове, А. МаIммадове, С. Сайдумове, ЫI. Къоджаеве, вочий Кь. Кьурбанове , аIраккулый М. ГьаIсанове гьуво. Мани сенбышее ЦIаIхни дерайни мактаббышей хаIбба урусаршин маIъаллимар ишлемишивхьа. Манбыше хаIдын заIгьматбы гьау. Йихъбышин ушахар мычIахни джигенче ачухни дюнйейлхъа хъыгъавъу.

1957-ъэсди сен Нарман ГьаIс­анове Мишлешин йыIкьнекин мактаб таамау.Гьаманиджар сен мана иккечIуна ДДУ-ни таарыхни факультетехъа. 1962-ъэсди сен ман  таамау, таарыхни маIъаллимын санаъаIт алетIу. Мааъад гьале хъаIдаххъаIнкъа джад джегьилихъад ыIлимылхъан хаIдын гьавас ыхьа.

Университет таамау хивеехъа аркIын. 1962-ъэсди сен сентябре даватбы гьаы, гьамыр мактабе маIъаллимна ишлемишехьи гиргъыл. 1962 сениле 1967 сенилхъамее мактабе таарыхын дарсбы гьуво, завучна, органи­заторна ишлемишхьа. Мааъар ишлемишехьенкъаI, ацIаал’на дара­джа ахты хъааъас фыкрейхъа хъады. 1967-ъэсди сенни сентябрьни вуза очныра Н. Крупскаяйни доюл’ни педагъожи институтни аспирантурехъа иккечIу.

1970 сен МаскIав «Развитие семейно-брачных отношений у народов Дагестан» кандидатна диссертация мудафия гьавъу.

1970 сенни 30 декабрыл’ конкурсыке илгъечIу ДДПИ-ни философиейни ва ыIлимни коммунизмайни кафедре хааIрна маIъаллимна ишлемишехье гиргъыл’. Манкъун гьаIракатбы, ацIаал’ къаджу, проректоре Гь.А. Алекберове ва институтни партиейни катибе М-Г. Гь. АIлисултIанове хыл’ авхъу. Философиейний ыIлимни коммунизмайн дарсыбы гьели гиргъыл’. 1980 сен доцентна дараджа, 2000 сен профессорна дараджа алебтIу.

1991 сеныле хъийгъа полит­ологиейкен лекциябы телябабышис хъаIдаххъа водунбы. ГьаIшдер мана мааъар ишлемишехьи ворна.

Нарман маъаIллим ДДПУ-те ишлемишехенкъаI хаIдда марахыкван ыIлим ишбы, пособиебы одкIун: «Межнациональные отношения и проблемы семьи», «Республика Дагестан: социально-политические проблемы», «Культура межнационального общения», «Дагестан на рубеже веков: политика, идеология», «Политология учебно-методическое пособие», «Основы политологии», «Политология», «Политология: термины, понятия, определение, тесты», «Российская семья: проблемы и тенденции развития», «Национальная политика пореф­орменной России», «Республика Дагестан: национальная политика и межэтническое согласие», «Теоретические и прикладные аспекты обеспечения единства народов Дагестана». 40 ыIлимна макьаале чIакIни гьоIкуматни журналбышее «Полис», «Свободная мысль», «Советская педагогика», «Вестник высшей школы», «РФ сегодня» ва медни доюкани журналбышее хъигъеечIу.

Манчиле гъайре, Нарман маъаIллиме Россиейл’ ва хаариджийл’ илгъечIуйни ыIлимни конференциебышее гьараIкатыкван иштыракау, мааъад  докладбы хъаIдхъы. Манкъвее билигыкван санаъаIткарар, аспирантар, канди­датар гьазиравъу. Гьа1шде манбы джурабаджур къуллухбышил’ ишлемишоохьи вобунбы.  «Нур» кIазете йишди миллетыква багълыданан манкъун хаIдда марахукан макьаалебы чапыке хъигъечIу.

Нарман маъаIллимыхъаб хаIбна хзан вобна. Хьунащейка, Тезегул’ халайква, саджигее, 4 дихий са йиш хаIбхъавъу. Манбышис хъаIдхъий гьуво, эвлемишавъу. ХааIрна дих, Кавказ, МаскIав хизаныка ешемишехье. Мана доюкана инженер ворна. КьоIръэсда дих, Аликбер, джока саджигее ешемишехьи. Мана заводе ишлемишехье. Хьебыръэсда дих, Алискер, Дагъыстанни девлет медицинайни академиее ишлемишехье. Манкъвее кандидатна диссертация мудафия гьавъу, доцентна дараджа алебтIу. Манар джуни хизаныква МаIгьачкъалей ешемишехье. Ёкьуръэсда дих, КьаIгьраман ихтиярбы гьиваджени структурабышее ишлемишехье. Манар хизаныква гьиняаъар ешемишехье. Йиш, Наида, Брянске ешемишеехье. Манкъыхъаб джена хизан вобна. МаIнкъее ДДУ-ын филологиейн факультет таамау. Манбы деккинийий  едини джувабенче мысаджаб хъигъебчIуйнбы деш. Нарман маъаIллимый Тезегул’ халай гьаIшде невабыше шадааъа.Манкъуни ишис, заIгьматыс гьоIкуматын ахтына кьиймат гьуво.Медалыс «За трудовую доблесть», орденыс «За отличные успехи в работе», дипломыс «Лауреат первого Всероссийского конкурса «Мы – многонациональный народ России» лайикьау.

Манчиле гъайре, манкъус СССР-ни хъаIдхъийни  министерствайни сураке благодарностьбы гьуво. Нарман маъаIллим «Заслуженный учитель Республики Дагестан» ворна.Эн хаIбна кьиймат Нарман маъаIллимни ыIмрес, ишис, хасиятыс джуни хизанын, гогьарбыше, ишни гьамбазарше, джуни телябабыше гьооли. Нарман маъаIллимни меега мана, гьайни дюнйейлни эн хаIбни пайис гьыIсабоохьи