Сабара йигъбышиле къыIл’ эчIес. Инсанарше одхьанан кар хлодельникбыше гьуваджи. Горгьар — гьамазыкван алакьабы телефоныква гьуваджи ва ил.ах. Манчихъа гора, тIокIан ишигъ, поштина йаIхъ сенни вахтахъа ил’дяакы, Сувал’ни дерайл’ гьаммаше лазымда водун.
Совет гьоIкумат къурмишхьайнкъаI, Владимир Ильич Ленине увгьойн: « Коммунизм Советна гьоIкум ва быкырын гьоIкумат токIани ишхеква таIъмырауй водун. Коммунизмехъа хъигъебчIес шас кьисмат дехьайн, анджах токIана лазымийвалла гели-гели хаIбхъувхьа. ТокIани ишхеке къийна инсанна ыIмыр, ешайиш аIслыда водун.
МаIгьдын джамаъаIтни тасарруфатыхъад отрасл’ дешин токIан иших ишлемишгьидяъан.
Йишда къинийна макьале Рутул районеени токIани ишихбишди гьаIкIеена вухьес. Йишин район аIкьанани сувал’ни районбишди сыранеехъа гехьа. Мааъад йихьыдле миллет’ (рутулбы, цIаIхбы, лезгибы, аварбы, лакбы, азербайджанлыбы) мугьуIббатыква ешемишоохьи. Советни девурын токIани ишхени сардан районыс хаlбна иш къавдже. Эвизанбишеенче, чIалагбишеенче, дамабишиле оогъанче токIан иших цIыцIау. Гьар хааъаб токIана лампишка хъибхьу. Мантёраршини дестебише джамаъаIтни кумагыква осан истолбабы къуершеехъа кIяъу, манчиле оогъанче сим цIыцIавъу. Манке мантёрухъаб маIгьабна гьуIрмат вухьа, яраб гьаIшдийни депутатыхъаб вухьее. Гьар хааъар мантёр гыранна мигьман ыхьа. Манбишин хаIббананбы гьаммашийсын къонахар вухьа.
ТокIани ишхен инсанар ачухни дюнйелхъа манке хъыгъавъу. Сабара вахтале токIалин пешт’бы, телевизорбы, холодильникбы, радиобы алищу. Гойне мобил’ный телефонбишин вышкабы гиххьы. Маныд токIака ишебашеехъа адчу. Инсанар дюнйелхъа хъигъебIу.
Рутул районни Сувал’ни магьаIлылхъа токIан иших цIыцIауйн 40-45-ле сен эйхьи. Гыргын кар мысахьее йиссе хъехьен. Мани сенбишди аIрее токIан истолбабы йиссе хъыхьа хъыIчейнбы, симмар хъодуйнбы, трансформаторбы йиссе хъыхьа. Сувал’ни магьалыл’ аlсас гуджнакан гёгъыйбы, йизбы гёгъуйнкъаI, токIан ишихбы гьаIфтабына эйхьи деш. Манчина сабаб истолбабы гьыIгъадкурий ва симмар хъодуй ваяххуд трансформаторбы гёдхьуний воохьи. Сенис хъаъанбы, анджах манчин такьатбы таамхьайнбы. Манчихъа гора, Сувал’ни магьаIлыл’ быкырба токIани ишхена линия тезелемишааъас вуккан. ТокIан иших дешданкъаIсувал’на ыIмыр даянмишоохьена. Хъодкуда ихьес деш, агар ши увгьее ОАО «МРСКСК–айн», ОАО « ДАГЭНЕРГОСЕТЬ» джона иш къулайка гьидяаъава. АIхреени сенбишее хил’дже ремонтыква багълыданан ишбы гьауйнбы: итолбабы хиваршини аlреедын бадалау, трансформаторбы ремонт гьау ва тезебы гиххьы. Сувал’ни хиваршеехъа ( МуIхаххъа, Атталхъа, КIуссурхъа) истолбабы, анкербы, трансформаторбы верталетыква тIашмишау. Ремонтный дестебише джон ишбы серрасыда къаджейнбы. Районыс мани ишее хаIбна хыл’ , йишди цIаIхийгъале, марказни йыIкьнекни токани идарайни къуллухчее Кьурбан УIмарове ва ГьаIзрат Гераеве, ШагьыIсмаил РаIгьимове авхъаахъа. Манбышисахъа кумаг гьеххъас гьабкIынийнкъа, гьаммаше джамаъаIтын хааиш быкыраъан. Анджах мед зы эйгьен, иших Сувал’ни магьаIлыл’ гьаммаше ихьесдиме чIакIын ишбы къаджес ыккан. Масалан, аIсас вобни токIани линейква барабарба джигайл гьауйни токIана линия къавуккас вуккан. Зы мани ишбишда санаъаIткар дешёрна, анджах аIкIелихъар хааIрна кIыл’на эйхьена дешки. Ихьес дишде хурни дамабишил’ – Лекагъаныл’, АIттагъайл’, Къоейл’ хурун электроо станциебы аляъас ва манбы къайиккас. Йишди увгьойка , манке гьам экономикайс, бюджетни харджийс исрыф ихьес, гьамыд ток экIда-экIда аIлгьааIс деш.
Совет гьоIкуматни девыре Самурни дамайл’ Сувал’ни магьаIлыл’ хаIдын гидроэлектростанцие аляуй ыхьа. ГьоIкумат дагъылмишхьайле хъийгъа ман ишбы хъоссуныйнбы.
Къийна йишди республикайни гьийд гьаллаъасын чIакIын приоритетный месалабы водунбы. Республикайни регьберарше манбы гьаммаше джуни фыкрее , ыIгьтее гьуваджи водунбы. Манбышди увгьойка, Дагъыстан къеджени хайир ишбише ва инсанаршини камилийвалин, гьаIракатын гьогьар гьаъас. Федеральный ва республикайни йаIхъбышди ташкилатни кумагыква ва гьаракатыква Сувал’ни магьаIлыл’ гуджнаба поштина йаIхъ, йыIгъар аляъа водунбы. Ман ишбыд йишди цIаIхбышди къуллчершини Ханмагьаммад Рагимовнийий Замир УIмахановни гьаIракатбышиква къеджи водунбы. Манчин шас умыд гьооли йишди джамаъаIтын ешайиш, республикайн экономика, маданият, туризм гьаIракатеехъа адчес. Тезе иш джигабы ачмишхьес. Гьел’бедти ман алеетIуйн ишбы джигайлхъа гьихьараъасдиме маIгькамын ишхен токI ыккан. Ши меб мункум вобна шени месалайлхъа – хаIдын гидроэлектростанцие Самурыл’ аляуйлхъа савкIалас. Инам гьаъан, йишин фыкырбы кIазетил’ ооъад ахвас деш. Самур дамайл’ аляуйни хаIдни ГЭС-ын иших йишди халкьыни, дагъыстанни миллетбишди хааъад гёхьанасын. Манчин садджу шадвалла ва баракат адлес. Йишди миллетын гыргыни ишхени токIака багълыбани инсанаршис югна ыIмыр ва угъурбы ишее аIрзуламишаъа.
