Февральни молюнчил’ Россиейл’ ыlлимни ишчершин йигъ алгъайгьи. Къийна ыlлымилхъан аlшкь, гьавас гьагвани инсанаршин сай хаlдын водун. Манбышди аlрайл’ йихъбыб кlыл’ба дешобынбы. Манбышда сайир муслагъалий философие ыlлимбишда доктор, профессор Магьаlррамов Магьаlррам Джабраил’на дих ворна.

 

Манк ъуни гьаlкlее:

Маlгьаррамов Маlгьаррам Джабраил’на дих 1968-ъэсди сен январьни 31-чил’ Муслагъни хивее едике ыхьа. 1985-ъэсди сен едике ыхьайни хивын йыlкьнекин мактаб быкырау. 1986-1988-ъэсди сенбышее эскерийвалее ыхьа. 1991-1996-ъэсди сенбышее Маскlавни шагьарее юридический академиее хъаlдхъы. Гьамани сенбышееджад аспирантурайн курсбы таамау. Аспирантура быкырауйни сен кандидатни ыlлимбышда мудафиа гьау. 2005-ъэсди сен философие ыlлимбышди докторна дараджа алябтlу. Гьаlшде Дагъыстанни ыlлимбышди марказее ишлемишехьи вона.  Хьебни ушахна дек ворна.

— Магьаlррам маъаlллим, философие дагъамын ыlлим водун. Мани санаъаlтылхъа аlшкь гьагванбы хаlбба дешобунбы.  Ацlахьес ыкканий, ыlлимылхъа гъу нагьаlрне хъары?

— Гъу гьаlкlера ворна. Философие ахуйни ыlлимбышди аlрайл’ дагъамын гьыlсабехьи. Манчина кок гееб кlоралей вобна. Философия са ыlлим хьинне аlрайлхъа хъабына хаlдда сенбы водунбы. Цlедда манчилхъа гьавас йизын юридический академиее хъадаххъаlнкъа гидгъыл. Шас мани предметын дарсыбы кьоlдъэсди курсе алгъааl гидгъыл. Дарсыбы геед баджаругъукани маъаlллимейни ыккекка.  Маъаlллимын лекциебы, семинарбы, практик дарсыбы зас яманданий кьабылехьенбы. Аlрейнче сабара вахт абкlынийле хъийгъа, зынар мани предметылхъа гирхьу. 

— ЫIлим гьар каран кьом водун. Амма сабара сенбы водунбы, джаванаршини аlрайл’ манчилхъан гьавас кlыл’ хъыхьа. Гьаlшде ыlлимыка маlшгъулоохьенбы, эгьес эйхьи, тека-сейракба вобунбы. Гаф йихъбышди джаванаршике аlлгьааl вобна.

— Йигъни ихтилетике зынар разийра ворна. Къийна ыlлимылхъан гьавас нейинки джаванаршини аlрайл’, ыlлимын до алятlуйни ааlлимаршини аlрайлид кlыл’ хъыхьа водон. Манчихъад джурабаджура сабаббы водунбы. Манчини аlрайл’ энки хаlбна дагъамийвалла гьавъуйни ишис сикlы гьелен кlылин маlъашбы водунбы. Гьихъа ыlлимни ишчершихъад югун маlъашбыний. Манбышди ишис гьокуlматын ахтына кьийматний гьоолена. Манке ааlлимарше гьааъани ишис сикlы писба ешемишоохьи дешдий. Къийна вазият бадалувхьа вобна. Манчихъа гора, ыlлимылхъан джан айгьенбышин сай кlыл’ хъыхьа. Зы умуд гьааъана, ыlлимни ишчершин геледжагъ югда хъалес. Гьокуlмат гуджлемишхьамее, манбышин ешайишид гьаlракатеехъа хъалес. Джаванар мысаджаб йикlдена хъивхьес вуккан деш. Агар манбышихъад ыlлимылхъан гьавас, аlшкь, билиг водхье, манчини ооъаб ишлемишувхьеджин. Гьаlкlедад, мани сардан хаlбна дагъамийвалла йихъбышди миллетыхъаб вобна. Ешли ааlлимар абкlынийка, манбышда джига кьаlраб аахва. Манбышди джигалхъа хъооlна дешда. Джигабы кьаlрад идяхвасдимее, джаванаршис гьар суракен ыlлимыка маlшгъулувхьесын имканбы  яратмишаъас ыккан. Йихъбышди билигнани джаванаршикlле ыlлимылхъа савкlалас хъоотlал.

— Философаарый сиясатчер санаб вобунбы. Манбышин фыкырбы гьаммаше акар эйхьи. Сабара вахтна гьихъа Россия Федерациейни Президенте  Владимир Путине гьар сенийн Къоховуй агъмишау…

— Оlлкайни Хааlрынкъве хаlдда Россиейс вааджибни мисалабышди гьаlкlее гаф гьавъу. Гьини элеесни Къаховее манкъве оlлкайни экономикайка, инсанаршини ешайишика багълыданан  мисалабы йишонау. Гьаlшде В. Путинее Гьокуlматни Думайс хаlдын имканбы  гьуво.  Правительствайна садры, министрар, судьебы депутатарше тасдикьааъас. Шокlле ацlан, гьихъа гыргыба манбы манкъвейни ишилхъа гивийхьи. Гойне хьинне югун имканбы Президентее джаван аилебышис гьуво. Россиейна демографиейна вазият юг хъааъасдимее ушахаршини едяршис гьелен капитал хаlдхъау. Манчика саджигее пособиебыд агъалла хъау. Гьаlшдийни Къаховее маъаlллимарыб къырагъыл’ авху деш. Сыныфни регьбераршис  хьод аазыр манат пылна гьувой бирмишау.  Манбы гыргыда ишилхъа адчее, геледжагъыл’ шакlле югни суралхъан бадалхьайбы къаджес…

— Магьаlррам маъаlллим, дора сабара гаф гъу едике ыхьайни хивыке гьааъас. Муслагъ гьаммаше доюкана хив вухьа. Хивейнче хаlбба доюкан инсанар хъигъебчlы. Манбы гыргыба шакlле югба ваацlанбы. Добы агъмишааъас деш. Са вахталийни хаlбни хивыке къийна садджу до аху.

— Йигъни ихтилетыс зы кьувва гьооли. Магьаlбна вазият садджу Муслагъаджаб деш, Сувал’ни магьаlлни гыргыни хиваршее яранмишувхьа вобна. Сабара хурни хиваршее хизанбыджад аху деш. Манаб гееб хаlбна дерд вобна.  Зас йикlел’ водун, зы мактабее хъаlдаххъанкъа, йишди сыныфее 21 шыгыртний. Манке хивыб хаlббаний. Садджу Муслагъни хивее ваlщелхъа авадкьырыйн хайбыний. Къийна манбышин сай хьебни элеес кlыл’ хъувхьа. Мактабейхъа хъавайлени ушахаршин сайид лап кlыл’ хъыхьа. Ешайиш дагъамда ыхьайхъа гора, иш джигабы дешва джаванар хивее аахва деш. Манбы кочмишувхьа ааlнбы. Маlгьдын процесс гейд хылийда цlыцlахьес деш. Вахт хъавалесда, хиваршее хайбы аляъасын джигабы авайкес деш. Хаlббананбы йикьаlлхъа савкlалас. Къийна имкан вобни муслагъбыше ата-бабайн юрдбы тезелемишаъа водунбы.  Йиссе хъыхьайни хайбышее ремонтбы гьаъа.  Гьинчиле сабара сенбына гьихъа хивни джаванарше  юрд гьувааджесдимее фонд аахъы. Кьоlни ишкар чоджарше Мамедов Шаlъбанейий Мамедов Шерифее  фонд ишилхъа адчы. Хивни джамаъаlтын фондейхъа джони кьул’пейнче ахаlн кумаг гьели водун. Къийна мани фондын хивын йаlхъбы гьуваджесдимее трахтор алищы. Манчиле гъайре манбыше хаlдда хивыс, джамаъаlтыс лазымын хайирыкван ишбы ыккейс кумаг гьели. Манбышди фыкрее  геледжагъыл’ хаlдда гьаъасын ишбы водунбы.  Мани карее манбышис зы миннатдарийвалла агъмишааъа.

— Гъу экlра-экlране едике ыхьайни хивее эйхьи. 

— Сенее кьоlни-хьебни элеес зы махъа гьайкlанна. Гьайни сен са йаlххъе ыхьана. Фыкрее, гьаваабы кьуlма адкlыйнкъаl, меер гьаркlыний водун.

— Магьаlррам маъаlллим, йишди редакциейн, гъу, авхуйн йишин ааlлимар, ылимин ишчер Россиейни ыlлимни йигъыква табрикааъа. Вас джанана сагъвалла, ишбышил’ угъурбы аlрзаъа!

— Сагъба вухьенбы. Зынаб йишин гыргын ааlлимар табрикааъанбы.  Йишди аlрайле абкlынийнбышилхъа  раlгьмат къихооли. Авхуйнбышис джанана сагъвалла, хайбышее болвалла, ишбышил’ угъурбы аlрзуламишаъа.