Къийна цIаIхни миллетхъаб хаIбба ишкарар вобунбы. Манбы садджу Дагъыстаней джаб деш, Россиейни хаIдданани регионбышейиб растына хъавайленьбы. Манбыше заводбы, фабрикабы, цехбы ва сабара медын ташкилатбы ишлемишаъа. Къийнийна йишда гафчий Воронежни шагьарее ишлемишехьени ООО «Миратом» ташкилатна хааIрна Сафаров Махач Керимна дих ворна.

-Махач чоджий, гъу хаIбвалла гьааъани ташкилатни гьаIкIее шакIле хаIдда къайиххьы.  Дора къийнийна йишда гаф ташкилатни ишиква гивгъалас. Манчиле гьихъа, кIазет хъаIдаххъанбышис  танышийвалла гьувее писда дехьийий.

— Зы МиххьегIни хивей едике ыхьа. ЙыIкьнекин мактаб мааъад быкырау. Гойне хьинне хъаIдхъас Воронежни шагьарейхъа аркIын. Воронежни девлет университете хъаIдхъы. Манчиле хъийгъа сабара гагьна бизнесыква маIшгъулхьа. Ман тарг гьау,  аали мактабе алятIуйни саIнаъатыс сикIы ишлемишехьи гиргъыл. Йизда иш АЭС-бышиква багълыбана вухьа. ХаIдда сенбына Нововоронежни ва сабара менни АЭС ишлемишхьа.  2000-ъэсди сен зы ООО «Миратом» донан ташкилат ачмишау. Къийнар мани ташкилатна директорна ишлемишехьи ворна.. Къийна зы хаIбвалла гьаъан ташкилатын Россиейл’ишлемишехьени АЭС лазымын йыван конструкциебы,  дезгагьбы гьаIзираъа. Хъийгъалетти, ташкилатее хаIбба  джона иш югба ваацIан доюкван ишчер ишлемишоохьи.  Манбы джурабаджура миллетбышин эл’чер вобунбы.  Манбыше  джо гьавъуйни ишис сикIы  югун маIъашбы аляатIа. Гьайни сен ташкилат ишлемишехьи гидгъылыйн 24 сен быкырхьа.

 

— ХаIдын  коллектив гьувааджий къийнийни йигъыл’ сибыкна иш дешобна. Манбышис вахты-вахтына авансбы, маIъашбы, премиебы  хъелес ыккан…

— Мани сардан дагъамийвалла дешда. Йишди ташкилатын гелир алятIуйни заказбышике аIслыда. Ши джурабаджура джигабышейнче заказбы аляатIа. Манбы ишлемишехьен вая тезе аляъан АЭС-бы водунбы. Манчиле хъийгъа ши манбышис лзымыныIгьтаджбы, дезгагьбы гьаIзираъа. Гьавъуйни ишике, алятIуйни гелирике ишчершис маIъашбы хъели, шас геледжагъыл’ иш гьааъасдимее материал илещи.

 

— АцIахьес ыкканий, мани хаIнни ООО «Миратом» донани ташкилатни  коллективе цIаIхни миллетын эл’чер вобунбыне?

— Дора йигъни суалыс ачухун джаваб хъелес. Къийна ГЭС-быше, нейид манчис лазымын дезгагьбы гьаIзираъани ташкилатбышее ишлемишоохьен цIаIхбы закIле ваацIа дешинбы.. Манбышихъад мани санаъаIтыс уйгъунын хъаIдхъый ыхьейид, амма джо ишлемишоохьи деш. МаIгьбынбы засахъа растына хъабы деш. Манчихъа ил’дяакы, йишди ташкилатее зале гъайре  йихьыйре  цIаIхийгъалий ворна.  Манбышин гыргынбы ши гьаIзиравъуйнбы вобунбы. Манбы гееб баджарухукван ва гьаIракатыкван ишчер вобунбы. Коллективни аIрайлиб гадебышихъаб хаIбна гьуIрмат вобна.  Засыд ыкканий йишди эл’ни гадебышин сай ташкилатее хаIдхъыхьай. Къийна хыле дипломыква  ишлемишувхьес вукканан джаванар вобхьее, зы манбы ишилхъа алябтIас гьаIзирра ворна.

— Атомни станциебышис лазымын дезгагьбы гьаIзираъан ташкилатбышин сиягьый  Россиейл’ кIылин водун. Няъас увгьее мааъад гьаIзирауйн карбы гьагуйни стандартыс уйгъунда ихьес ыккан.

— Йишин хьиннен ташкилатбы нейинки Россиейл’ , хаариджи оIлкабышейид  геед сейракда растына хъайли.  Къийна Россиейн хаIдданани хаариджи оIлкабышее чIакIын АЭС алаъа. Къийна ши къеккан дезгагьбы садджу Россиел’ джад деш ахва, манбы Россиейква доствалей ешемишехьени хаариджи оIлкабышейхъад айкIананбы.  Йишди ташкилатын къеккан гыргын конструкциебы, дезгагьбы ишилхъа адчессе гьихъа гуджнани ёхламабышике илгъечIи. Ши йишда дараджа гьуваджесдимее, югба ишлемишоохьи. Заказ гьувойнбы разийба аахвасдимее, гуджнакан назарат ыккекка.

 

— Махач чоджий,шакIле гъу гьамыр са хайирхагь инсан хьиннер ацIана. Гьайни дёлесвалей гъу МиххьегIни хивеена манзик тезелемишавъу.  

— Хивнымее хайирнан ишбы гьауй гыргынбышин бордж водун.  Манзик алявуъй, касибыс кумаг гьувой, хьян цIыцIауй лазымын ишбы водунбы. Йишди хивна манзик гьинчиле хаIдда сенбына гьихъа алявъуна вухьа. АIхырейни сенбышее мана обкIулный. Махъа инсанар иккебчIес  хъаIвайкьанннй. Гьинчиле сабара сенбына гьихъа хивейхъа арыйнкъаI, манзикна гьаIл закIле къавджуна. Манке зы хивни джамаъаIтыс манчини джигее тезе манзик  аляаъасын джувабний гьуво.  КьоIни сенни аIрее Аллагьни кумагыква, манчини джигее тезе манзик алявъу.  Мани карее хаIдын кумаг хивни джамаъаIтын гьуво. МанбышикIле сагъулва эйгьи. Гойне хьинне джурайда сагъул манзик алявъуйни устадаршикIле эгьес ыккан.  Тикинтийни биргадирни Керам чоджнийни  хаIбваликва манбыше гибгъылна иш чини вахтал’ быкыравъуна.  Манзик аляаъанкъаI устадар хаIнни дагъамийвал’бышиква растына хъабы. Манбыше гыргын тикинтийн материалбы, эгьес эйхьи, йыIкьал’ гьаххъы. Джо гьавъуна заIгьмат, сувабыс оокIанна.

 

— Къийна миххьегIни хивеени манзикын инсанна ул’ шадааъа.  Геледжагъыл’ медын мани саягъылин назарее аххъыйн ишбы водунбыне?

— Гьаъасын ишбы хивни аIрайл’ гьаммаше гьеххааликва водунбы.  Гыргынчиле гьихъа шас ХаIбни Ватанни даIвъыйни иштыракчершис гьайкал гивхьес вуккан. МиххьегIни хивейнче хаIбба даIвъейхъа джаванар абкIын. Манбышда геллесда фронтейнче саркIыл деш. Хайбышейхъа  савкIылыйнбыб къийна авху деш. ХъооIни сен йишин эскерар  фашистаршике гъамувхьайн 80 сен быкырхьес.  Шас ыкканан манкийлхъассе хивее уфтанна абида аляаъас. Хивни джаванаршиква манчини гьаIкIее гаф вухьана. Мани карее манбыше джона раазивалла гьаагуна. Сабара вахтаке ши мана иш Аллагьни кумагыква гивгъаласда.

 

—  Къийна МиххьегIни хивее гуджнаква ыккеккан тикинтийн ишбы растына хъайли.  Увгьойбышихъа гора, гъунар деккин хайбы абрылхъа адчесди фыкрыл’ ворна. 

— Йигъын ихтелет гьаIкIен водун. Манбышис зынад кьиймат гьоолена. Инсан менни джигее нимей югра ешемишхьейир,  манкъве вудж едике вухьана хив кIеливханааъа деш.  Ешбы адкIынийле мана махъа цIыцIехьи. Зынар эле манбышди джаргее ворна. Захъадыд хивее деккин хав водун.  Йизди фыкрее ман тезелемишауй водун.  Мана иш хылийвалис гьавассарас деш. Делесийвалей  манбы аляъа гигъаласда.

 

— Къийна хиваршенче инсанар ахмышивхьа шагьарбышейхъа авайкIан. ВакIле МиххьегIни хивын геледжагъ наIгьдый къеджи?

— Йишин сувалин хивар сениле-сенилхъассе кьаIра хъыхьай закIлед ацIан. ХиваМан процесс гьинчиле хаIдда сенбына гьихъа гидгъыл. ШакIле ацIан, гьихъа йишди инсанаршин доланаджагъ, гудмишувхьай гьувааджени тасарруфатыка багълыда ыхьа. ГьаIшде тасарруфатбы аху дешинбы.  Зас гьаман эгьес ыккан, къийна тасарруфатчер гырыгынбышиле югба ешемишоохьи. Мана иш дагъамна вухьейиб,  инсанарше  дамазлыгъбышике югун гелир аляатIа. Няъас увгьее гьаIшде  базаре даварни чурныхъаб югна кьиймат вобна. Амма дамазлыгъбы шавааджад гьувааджи деш.  Яраб гьаIшдийле хъийгъад мани саIнаъатылхъа гьавас гьагванбы вухьей. Къийнийни йигъыл’ йишди сувабышис аваакIыйн кар туризма водун. Йишин уфтанын табият къаджыйни инсан мер махъа сакIаласда. Ман югда инкишаф гьаъасдимее шахъад гьарджура имканбы водунбы.  Йишди джаванарше манчисыб фыкыр гьооли деш. АIхырейни сенбышее Дагъыстанейхъа вуххъаIни туристаршин сай къат-къатна хаIдхъыхьа. Манбышди аIрайл’ ЦIаIхни дерайлхъа абайленбы кIылба дешинбы. Амма манбы аахвасын инфраструктура дехьайхъа гора, явашоохьи деш.  Манбы гьаманиджаб йигъыл’ сивийкIаланбы. Мигьманаршин хайбы, , буфетбы дехьайхъа гора, ши манбышике гелир алятIас ахаI деш.  Сувабышил’ туризма гьаIракатейхъа хъаляъасдимее, цIедда махъа инвестициебы къайиккас ыккан.  Агар мана иш дурустни йаIххъылхъа абчес ваIвхее, манке хивар кьаIра хъихьес деш. Туризмайн манбышис югун гелир адлес. Манке инсанарыб хиваршее аахвасынбы.

 

Бес вахъад туризмайка алаакьанан фыкырбы дешинбыне?

— Гьалекийс саакитийвалла вобна. Мумкум вобна, геледжагъыл’ манчикар маIшгъулхьес. Туризма сувал’ гьаIракатейхъа адчый сибыкна иш дешобна. Гыргына иш гивгъалас дагъамба воохьи. Гибгъылийле хъийгъа, манчин къулайбы хаIдхъехьенбы. Заке дехьейид, мебынбыше манчис фыкыр гьевлесда.

— Махач чоджий,  йизди суалбышис джаваббы хъелес раз’хьайхъа гоа миннатдарийвалла агъмишааъа. Фыкрее аххъыйн ишбы быкыраъасдимее вас джанана сагъвалла аIрзааъа.

— Сагъул.