ЦIаIхбы Россиейни Федерациейни Дагъыстан Республике ва Азербайджан оIлкайни Закаталайни ва Къахни районбышее ешемишехьен миллет водун. Гьихъа манбы саджигее ешемишоохьи вухьа, манбышихъад джон торпагъбы ыхьа. Йишин миллет гьаммаше кочее ийкаран ыхьа. Юххьан, къыIл’ Сувал’ни дерайлхъа ейлягъыс къадайли ыхьа. Цывылихъа, кьыIдмына Галахъа (гьаIшдйни Азербайджанхъа) авайкIан вухьа. Манке не сергьатбы ыхьа деш ва манбышихъаб джона са ватан вухьа. ЦIаIхбышихъаб джона миз, адабият, маданият, таарых, аIдатбы ыхьа.
Совет гьоIкумат къурмишхьамее, йишда ватаныб кьоIна хъувхьа. АIранеебын цIаIхбы Азербайджан Республикайни таркибее авху, Сувал’ни дерайлин цIаIхбы Дагъыстанни ( Россияйни) таркибее. Манке шавниджад фыкреехъа хъады деш, СССР дагъылмишехьива. Ман дагъылмишхьамее, гьоIкуматбышин сиясатыд бадалхьайн. Гьел’бедти, Советни деврее хаIдда югун ишбы къадже, анджах йишди миллетни сардан манимеега югунбыд ман сенбы ыхьа деш. Ши хаIдданани караке: торпагъбышике, таарыхыке, адаббышике , мизеке ва медни карбышике вухьа. Шахъад йишин хусусы район ахудеш, йишин инсанар чIакIни къуллухбышилхъа гьабсыр деш. КIылда-кIылда кьоIни оIлкабышил’ ешемишоохьени инсанаршн сана-санкъукан алаакьабы аIлгьаа гидгъыл. Азербайджан ешемишоохьен цIаIхбы тюркни мизел’ джони а1рее, хизанбышее ющенааъа гибгъыл, Россиейл (Дагъыстанее) ешемишоохьенбы урусни мизел. Къийнад ман процесс гьаIракатее водун .
ШакIле ацIан, агар ши йишда едина миз авкIанавъээ, ши миллет’ хьинне аахвас деш. Медни миллетбышди аIрее ши къарышмишивхьа ааIсынбы. Манке шахъад йизын «Зы цIаIхийгъаIлий ворна» ахвас деш.
ЦIаIхна миз дюнйейни акьвале ааIс деш, няъас увгьее мани мизел одкIунийн адабиятын, ыIлимын, методикайн, мактабын китаббы, лугъатбы водунбы. Манбы Дюнйейл’ни китабханабышее ахвасынбы. Амма, зы хъаIйкьанан джига ман водун , мункум вобна мани мизел’ ющенааъан инсанар девхьес. Йишда метлеб мана вобна: йишди хъооIни архайс адабиятна миз гьувааджий. Мана мизиб гыргынкъус къаммишоохьена вухьес вуккан ва гыргынкъвее мизен са усулбы (орфоэпиейн, орфографиейн, графикайн, грамматикайн, синтаксисын) гьуваджес ыккан. Манбыд одкIун водунбы. Йизди увгьойка, цIеддыйке, шахъад са график къайдайлин алфавит ихьес ыккан. ОйкIанан китаббы, кIазетбы, журналбы, лугъатбы са графикайни хатIыл’ ихьес ыккан. КьоIдъэсыд, нен ишбы гьаъахьее ши садибда гьаъас ыккан. Шахъаб Дагъыстанейиб, Азербайджанылиб мизен, адабиятын, таарыхын устадар вобунбы. Манбышикаб мислягьа1т гьааъас вукканна.
Ц1а1хна миз дагъыстанни мизяаршина са вобна. Шинаб няаъаб ешемишоохьи вухьейиб, дагъыстанлыбы вобунбы. Нени графикайлий манбыше ойкIан, шинад гьамани графикай’ окIанас гехьа, няъас увгьее манчихъад хаIдда сабаббы водунбы.
Интернет хъадыйле хъийгъа, хаIдда цIаIхна миз, адабият, маданият артымишааъан ва гьувааджен дестебы (группабы) ачмишхьа. Анджах магьаIб миз гьувааджен кар дешодун. Гьаарункъвее джуни фыкреехъа хъадыйн кар гьаъан кар дешодун. Терсинан маIълумат, ацIаал’ гьелени дарсбышин роликбы гийххьи. Ман карыд гьаъый, дюзгунун кар дешодун.
Эхьи, агар ютубе цIаIхна миз хаIбхъааъан темизна канал ачухааъас. Анджах мана адабиятна миз ваацIани санаъаIткарарше , маъаIллимарше вуккейс вуккан. Иням гьаъан, ма1гьбын джегьилер шахъаб вобунбы. Садджу манбышис кумаг гьелес ыккан. Гыргынкъус Аллагье югун гьелен!
