Къийна Дагъыстанее гуджнаква туризма инкишаф гьаъа. Гьар сен Россиейни джурабаджура регионбышейнче истираIгьат гьаъасдимее шасахъа милйоныле гьеххан инсанар абайли. Манбы Дагъыстанни уфтанни джигабышиква, йиссейни таарыхни абидабышиква, табиятыква танышоохьи. Манчис кьиймат гьооли. Республикейхъа абайлени туристаршин аIрайл’ ЦIаIхни хивеени йиссейни мадрасайхъа иляакас абайленбыб вобунбы.
ЦIаIхни дерайлхъа ивийкарас, истираIгьатыс вуххъаIнбыше мыджагни табиятыке, дирибашни инсанаршике, манбышди ешайишике, ахтыйни сувабышике, кlатlылени оlришбышике, музарайбышике, тlетlбышквани ямаджбышике лезет алятIа. Манбы геледжагъылиб махъа савкIаласди фыкырбышиква авайкIан.
Амма манчихъа ил’дяакы, Рутул районейхъа абыйн мигьманар дагъамийвал’бышиква растына хъавайли. Къийнийни йигъылхъамее районе манбы аахвасын мигьманаршин хайбы камда водунбы. Эгьес эйхьи, районыхъад аIкьананче истраIгьатыс абыйн мигьманар къаршиламишааъасын имканбы дешинбы.
ЦIаIхыйни дерайлхъа абыйн мигьманар хиваршее воохьени джамаъаIтын къаршиламишааъа. Манбышис одхьуний, илёдгъуй гьели. Манчеб манбы сивийкIаланбы. Рутул район республикайни ахуйни районбышихъа иляаканкъаI, нимеехьей йыIкьаIл’ аху.
Дагъысьтанни менни шагьарбышейий районбышее истираIгьатыс абыйни мигьманаршис гьарджура имканбы водунбы. Мааъад уфтанын гостиницабы, мигьманаршин хайбы растына хъайленбы. Манбышис охьанасын, илёгъасын гьелесдимее кафебы, ресторанбы ишлемишехьи. Мигьманаршис гьагуйни къайгъуйс сикIы, мааъаб ешемишоохьени инсанарше югун гелир алятIа.
МаIгьдын ишбы ыккейсдиме, Рутул районыхъадыд гьарджура имканбы водунбы. ИстираIгьатыс абыйн инсанар аахвасын базабы, гостиницабы ва сабара медын джигабы аляъасын ямаджбы, манбы балканаршиква ивийкараъасын сувабы районни гыргыни хиваршихъад гьеххаалика водунбы. Амма гьаIйифки, манчис фыкыр гьоолена дешда. Районни къуллухчерше, хивни администрациебышди вукIлелинбыше мани карас фыкыр гьувее, югда эйхьийий. Няъас увгьее къийна мана ваджибна мисала вобна.
ШакIле ацIан, Дагъыстаней аIхырейни сенбышее туризма инкишаф гьаъасдимее хаIдда программабы, проектбы ишилхъа адчы ыхьай. Мани программабышиква багълыда гьоIкуматын джигабышее ешемишоохьени инсанаршис хаIдын кумаг гьели. Амма Рутул районын до манбышди джаргее дешод.
Зы кIазетейхъа макьала оокIананкъаI, манчиква багълыда хиваршее ешемишоохьени инсанаршин фыкырбыд ацIахьайнбы. Манбыше заквани ихтелете увгьойн: «Къийна шахъад туристар къаршиламишааъасын хаIдын гьавас водун. Манбышис къуллух гьааъасын шахъад имканбы дешинбы. Шасахъа абыйн мигьманар югба къаршиламишааъасдимее алава ишбы къаджес ыккан. Манбы аахвасын аваданийбы ва сабара медын джигабы ыккан. манбы аляъасдимей чIакIын пылбы ыккан. Маныд шахъад дешин».
Сениле-сенилхъа Дагъыстанейхъа истираIгьат алятIас вуххъаIнбышин сай хаIдхъехьи. Манбыше гьар сен тезе джигабы тIабалаъа. Гьайни сен ЦIаIхыйни дерайл’ истирагьаIт гьаъасва аблес гьаIзирувхьайнбыб кIылба дешинбы. Манбышди сабаранбыше къийнаджад манчика марахламишоохьи вобунбы. Гьийгъанче-гьихъа Интернетни сайфабышее йишди уфтанни джигабышикватанышоохьи. Манбыше иляакыйни видеобышди авуд хаIдда югун комментариебы гьайсар. Амма аахвасын джигабы дехьайхъа гора, йикI’дена хъоохьи.
Дора мисалайс шас дёлесын кьоIлле район алятIас. Манбы Ахтыйн ва Агъулун районбы водунбы. АIхырейни сенбышее добы агъмишауйни районбыше мани сардан ыккыйн хаIдда ишбы растына хъайли. Мааъад абыйни мигьманарше югун ва уфтанын диндж алятIасдимее гьарджура имканбы яратмишау. Мана иш къийнаб явашувхьа дешда. Манбыше джосахъа туристар аблесдимее, хаIбна иш вуккекка. Ачухда увгьее, йишин сувабы, нейид табият манбышинчиле йыIкьал’ ахва деш. Амма манчис кIоралейнче фыкыр гьоолена гьалекийс инсан дешда.
Ши нимее йишин сувабы, чIалагбы оIгмишейид хайир дешин. Манбы абыйни мигьманарше оIгмишаъас ыккан.Манчиниме гьаIзирийвалла къавджес лазымба. Районни ва хиваршини вукIлелинбыше гьайни сен мани карас фыкыр гьувее югда эйхьийий. Манчике районни экономикайсыд хаIдын хайир хъетIас.