Апрельни вузани 3-чил’ доюкани цIаIхбышди ааIлимыс ГьаIсанов Нарман Небийни духайс 85 сен быкырехье. Нарман маIъаллим едике ыхьайни йигъыква табрикаъа. Манкъус югун угъурбы ва джанана сагъвалла аIрзуламишааъа!

Миллетин до гьаIракатыква хайирыкван ишбы къеджени инсанарше дюнйейни сыранеехъа ва таарыхеехъа адаччи. Дюнйейлхъа ирхьынни инсаныхъаб джуна кьисмат, джус обкIунна ыIмрена йаIхъ вобна. Гыргынкъуке деш хъобкуни йаIххъыл’ ааIс аIха. Мана йаIхъ сечмишавъуй деккейий едее гьувойни маIърафатыкейий тербиейке, маIъаллиме гьувойни дарсыкейий ацIаалике аIслыба вобна. ЫIмыр гьавъу летти, инсан каамылехьена. Манке гьавъуйни ыIмрес кьиймат гьооле. Гьайни дюнйейл, вале хъийгъа, садджу югун до едигарыс гьайсар.
ЦIаIхбышихъаб гьаммаше билигыкван, гьунарыкван, ацIааликван духйейий йишбы вухьа ва мебыб вобунбы. Манбышда сайир ааIлим, профессор ГьаIсанов Нарман Небийни дих ворна.
Къийнийна йишда макьаале мани йишди агъсаххъални гьаIкIеена вобна.
ГьаIсанов Нарман Небийна дих 1940 сенни 3-ди апрелил’ Муслагъни хивее Муслимаани насыле едике ыхьа. Деккин до Небий ыхьа. Манкъвее ХаIбни Ватанни даIвъийе гьаIракатыкван иштыракаъы. 1943 сен мана йыIкьра вурушей яраламишхьа, хаахъа къайиккы. СыкIырра хъуваркыме, кIалхозе ишлемишехьи гиргъыл’, гьарджура ишбы гьаъы. Хил’дже сенбына садрына ишлемишхьа. Манкъвее кIалхоз гьаIракатеехъа хъаляъы. Ишчерше эмекгунбы алетIу. Районейид кIалхоз югни сыране ыхьа. Един до Къизил’гул’ ыхьа. Манар кьаIгьраман ед’ йихьа. Манбыше гьалални къыкыл’ 8 гаде, 2 ичий хаIбхъавъу. Гойне манбы хизанбышин саIгьыбар вухьа.
ХааIрна чодж, раIгматтыгъ Навруз маъаIллим, джуни ыIмрени аIхреени сенбышее Подольскни шагьарее духайка ешемишехьа. Мана хил’дже сенбына мактабна директор ыхьа. КьоIдъэсда чод,ж раIгьматтыгъ МаIгьаммадрасул, пенсиехъа хъигъечIуйле хъийгъа, МаIгьачкъале ешемишхьа. Гьихъа мана кIалхозе садрына ишлемишхьа. Рутул районни райком партиейна каатиб ыхьа. Джурабаджур медни къуллухбышил’ ишлемишхьа. РаIгьматтыгъ Эл’брус чодж кIалхозе малдохтурна ишлемишхьа. ДАССР-ни Аали Советна депутатна джамаIъатын сечмишау. Мана Муслагъаний ешемишехьи. РаIгьматтыгъ Тельман чодж инженер ыхьа. Манкъвее хаIдын кумаг хивни джамаIъатыс хайир ишбышее гьуво. Муслим чодж районни администрацие экономистна ишлемишхьа. ГьаIшде мана Астарханни шагьаре духайква ешемишехьи ворна. ЫIса чодж Муслагъни мактабна маъаIллимна, директорна ишлемишхьа . ГьаIшде пенсиее ворна. Казбег чодж МаIгьачкъале хизаныка ешемишехьи. Манар джурабаджур къуллухбышил’ ишлемишхьа ГьаIшде МаIгьачкъалайни портыл’ ишлемишехьи ворна. Багъдагул’ йичи Муслагъни хивее ешемишеехьи. Мана китабхане ишлемишеехье ворна. Зубейда йичир гагь хивеъар , гагь шагьарее гьаIшде ешемишеехьи.
Югни, писди йигъбышил’ хаIбна ГьаIсановаршина хизан саджигеехъа сабайле. Деккейий едее гьувойн насигьаIт, муIгьуббат манбыше гьаммаше гьивадженбы. Декке гьувойн мислягьаIтбы, ваIъазбы: «Инсанаршис хатир имахваъа», «Къуллухыс деш, инсаныс гьуIрмат гьеэъэ», «Лазым дешди ишбышеехъа ил’моокка», «Темизба ишлемишебхье, темиз’ба ешемишивхье, темиз’ба доланмишивхье» чубабышди йичибышди йикIей водунбы. Манбы чалышмишоохьенбы ман мислягьаIтбы, ваIъазбы джони ушахаршис, невабышис хъелес.
Нарман ГьаIсанове мактабеехъа гьазирааъан сыныфий садъэсын сыныф Муслагъа хъаIдхъы. Манкъун цIеббыйн маъаIллимар Магьумудов Наврузый гыл’мецIалий Мирзоев Мирза вухьа. ХъаIдхъийлхъан цIеддыйн гьавас манбыше гьуво.
2 сыныф хъаIдхъас Мишлешехъа аркIын. Манке мани мактабыхъад 7 сыныфий. Гойне манчике йыIкьнекин мактаб хъыхьа. Сувал’ни магьалыл’ манке са йыIкьнекин мактаб ыхьа. Гыргыни хиваршин ушахар йыIкьнекин мактаб таамаъас махъа авайкIан вухьа. Манке мани мактабни маIъаллимаршин коллектив геед гуджнан, иш къулайква ваацIан, ацIаал’нан коллектив ыхьа. Манкъус дарсбы маIъаллимарше: М. Сайдумове, М. Наврузове, А. ШаIъбанове, А. Ибрагьимове, А. МаIммадове, С. Сайдумове, ЫI. Къоджаеве, вочий Кь. Кьурбанове, аIраккулый М. ГьаIсанове гьуво. Мани сенбышее ЦIаIхни дерайни мактаббышей хаIбба урусаршин маIъаллимар ишлемишивхьа. Манбыше хаIдын заIгьматбы гьау. ЦIаIхбышин ушахар мычIахни джигенче ачухни дюнйейлхъа хъыгъавъу.
1957-ъэсди сен Нарман ГьаIсанове Мишлешин йыIкьнекин мактаб таамаъы. Гьаманиджар сен мана иккечIуна ДДУ-ни таарыхни факультетехъа. 1962-ъэсди сен ман таамаъы, таарыхни маIъаллимын санаъаIт алетIу. Мааъад гьале хъаIдаххъаIнкъа джад джегьилихъад ыIлимылхъан хаIдын гьавас ыхьа. Университет таамаъы хивеехъа аркIын. 1962-ъэсди сен сентябре даватбы гьаъы, гьамыр мактабе маIъаллимна ишлемишехьи гиргъыл. 1962 сениле 1967 сенилхъамее мактабе таарыхын дарсбы гьуво, завучна, организаторна ишлемишхьа. Мааъар ишлемишехьенкъаI, ацIаал’на дараджа ахты хъааъас фыкрейхъа хъады. 1967-ъэсди сенни сентябрьни вуза очныра Н. Крупскаяйни доюл’ни педагъожи институтни аспирантурехъа иккечIу. 1970 сен МаскIав «Развитие семейно-брачных отношений у народов Дагестана» кандидатна диссертация мудафия гьавъу.
1970 сенни 30 декабрыл’ конкурсыке илгъечIу ДДПИ-ни философиейни ва ыIлимни коммунизмайни кафедре хааIрна маIъаллимна ишлемишехье гиргъыл’. Манкъун гьаIракатбы, ацIаал’ къаджу, проректоре Гь.А. Алекберове ва институтни партиейни катибе М-Г. Гь. АIлисултIанове хыл’ авхъу. Философиейний ыIлимни коммунизмайн дарсыбы гьели гиргъыл’. 1980 сен доцентна дараджа, 2000 сен профессорна дараджа алебтIу.
1991 сеныле хъийгъа политологиейкен лекциябы телябабышис хъаIдхъыI ГьаIшде Нарман маъаIллимее джуни къарийква истирагьаIт гьаъа ва невабышиква гъаравоохьи. .
Нарман маъаIллим ДДПУ-те ишлемишехенкъаI хаIдда марахыкван ыIлим ишбы, пособиебы одкIун: «Межнациональные отношения и проблемы семьи», «Республика Дагестан: социально-политические проблемы», «Культура межнационального общения», «Дагестан на рубеже веков: политика, идеология», «Основы политологии» : проблемы и тенденции развития» , «Национальная политика пореформенной России», «Республика Дагестан: национальная политика и межэтническое согласие», «Теоретические и прикладные аспекты обеспечения единства народов Дагестана». 40 ыIлимна макьаале чIакIни гьоIкуматни журналбышее – «Полис», «Свободная мысль», «Советская педагогика», «Вестник высшей школы», «РФ сегодня» ва медни доюкани журналбышее хъигъеечIу.
Манчиле гъайре, Нарман маъаIллиме Россиейл’ ва хаариджийл’ илгъечIуйни ыIлимни конференциебышее гьараIкатыкван иштыракаъы, мааъад докладбы хъаIдхъы. Манкъвее билигыкван санаъаIткарар, аспирантар, кандидатар гьазиравъу. ГьаIшде манбы джурабаджур къуллухбышил’ ишлемишоохьи вобунбы. «Нур» кIазете йишди миллетыква багълыданан манкъун хаIдда марахукан макьаалебы чапыке хъигъечIу. АIхреени сенбышее мана цIаIхни адабиятыква маIшкьулехьи гиргъыл’. Манкъвее едини мизел’ ва азербайджанни мизел’ шечIбы ойкIан гиргъыл’. Манчин сабарабы «Нур» кIазете ва «Лачын» журнале чапаъы.
Нарман маъаIллимыхъаб хаIбна хизан вобна. Хьунащейка, Тезегул’ халайква, саджигее, 4 дихий са йиш хаIбхъавъу. Манбышис хъаIдхъий гьуво, эвлемишавъу. ХааIрна дих, Кавказ, МаскIав хизаныка ешемишехье. Мана доюкана инженер ворна. КьоIръэсда дих, Аликбер, джока саджигее ешемишехьи. Мана заводе ишлемишехье. Хьебыръэсда дих, Алискер, Дагъыстанни девлет медуниверситете ишлемишехье. Манкъвее кандидатна диссертация мудафия гьавъу, доцентна дараджа алебтIу. Манар джуни хизаныква МаIгьачкъалей ешемишехье. Ёкьуръэсда дих, КьаIгьраман, ихтиярбы гьиваджени структурабышее ишлемишехье. Манар хизаныква гьиняаъар ешемишехье. Йиш, Наида, Брянске ешемишеехье. МаIнкъыхъаб джена хизан вобна. МаIнкъее ДДУ-ын филологиейн факультет таамау. Манбы деккинийий едини джувабенче мысаджаб хъигъебчIуйнбы деш. Нарман маъаIллимый Тезегул’ халай гьаIшде невабыше шадааъа.
Манкъуни ишис, заIгьматыс гьоIкуматын ахтына кьиймат гьуво.Медалыс «За трудовую доблесть», орденыс «За отличные успехи в работе», дипломыс «Лауреат первого Всероссийского конкурса «Мы – многонациональный народ России» лайикьау. Манчиле гъайре, манкъус СССР-ни хъаIдхъийни министерствайни сураке миннатдарийвалла агъмишааъан кагъызбы гьуво. Нарман маъаIллим «Заслуженный учитель Республики Дагестан» ворна.
Эн хаIбна кьиймат Нарман маъаIллимни ыIмрес, ишис, хасиятыс джуни хизанын, гогьарбыше, ишни гьамбазарше, джуни телябабыше гьооли. Нарман маъаIллимни меега мана, гьайни дюнйейлни эн хаIбни пайис гьыIсабоохьи.
«Нур» кIазетни редакциейн йишди джамаъаIтни дойиле агъсаххъал Нарман Небийна дих 85 сениква табрикаъа. Манкъус джанана сагъвалла, йикIена шадвалла, хизанна баракат аIрзуламишааъа. Шахъаб гьаммаше маIгьабын каамилин агъсаххъалар вухьенбы. Аамин!