Аlхырейни вахтал’ сабара хаариджийни оlлкабыше Россиейс сикlы гиххьыйни санкциебыше гьокуlматни экономикайс гуджнан зарар гьели водун. Къийна манче хъооlн тадарукбы, техника, машинбы явашайнбы. Гьаlшде Россиейн гьаlракатыка манбышда джига авххъаххъа вобна. Манбышди фыкрее геледжагъыл’ гыргына лазымын карбы Россиейл’ къайиккый водун. Йишин гьокуlмат мани къайдайл’ джос гьамбаздешди оlлкабышиле яннамишехьи водун.
Гьаlшде Россиейни регионбыше манчика багълыба гуджнаба иш вуккекка. Манбы югун машинбы, станокlбы, техникlа саъас гьаlзирба вобунбы. Сабара регионбыше мана иш гибгъыл вобна. Манбыше саъан джурабаджура лазымын карбы хаариджийнчиле далыл’ ахва дешод. Манбы хаариджийле адайлени карбышиле къат-къатна гьеххада водунбы.
Хаариджийн санкциебы гиххьыйни заводбышди аlрайл’ Каспийскын «Дагдизел’» заводуд водун. Гьихъа мааъад гьарби кьуввабышис лазымын ыlгьтаджбыний гьаlзираъанбы. Къийнад заводун хаlдданан заказбы манбышинбы водунбы. Гьувойни санкциебышихъа ил’дяакы, завод водни саягъыл’ ишлемишехьи водун.
Санкциебышди гьийд, инсанаршис лазымын тадарукбышин, одхььанни карбышин кьийматбы агъалла хъидяъасдимее оlлкайни Хааlрынкъве Владимир Путине инсанаршис ачухна гаф гьавъу. Манкъуни джуваббышихъа гора, къийна Россиейхъад гьеххаалика гьийгъанче гьихъа сауйн охьанасын тадарукбы водунбы. Мысвалла вухьесва хъаlвакьанас вуккан деш. Манчиле гъайре Россиейхъад медни оlлкабышис экспорт гьаъасын алава тадарукбыд водунбы. Къийна гьар сурал’ гуджнада хивни тасарруфатбыше юххьанийн ишбы ыккекка водунбы. Сабара вахтаке манбыше тезе маlгьсулбы саъа гивгъалас. Манке агъалла хъыхьайн кьийматбы, чини джигайлхъа сакlалаъасынбы.
Республикайни Хааlрынкъвее Сергей Меликове Дагъыстанын экономика санкциебышди гьийд гуджламишаъасдиме хаlбна иш вуккека вобна. Манкъве гьайни йигъбышее хивни тасарруфатни мисалабышика багълыданан горуш алгъавгьу. Горуш аахъанкъаl манкъве оlлкайни хааlрынкъве мани карас хаlбна фыкыр гьоолива къейдау. Манкъуни увгьойка, аlхырейни вуза мани ишбышис хазнейнче гьеххаалика кумаг къекка водун. Шинад манчис сикlы хивни тасарруфатее иш гуджламишааъас вуккан.
Къийна Дагъыстанни хивни тасарруфатын Россиейл’ ахтына джига авхъааххъа. Манбыше гьуваджени чаврабышис сикlы Россиейл’ кьоlбъэсда джига, гязани никнеке йигlыдъэсда джига, гьуваджени вакьаlбышди сайис сикlы цlеббыйна джига авхааххъа вобна. Республикайни хивни тасарруфатбыше гьаlзираъан хаlдданан маlгьсулбыйий тадарукбы, менни регионбышейхъа оlтираъанбы. Манчихъа гора, санкциебышди гьийд яваш девхьес республикайни хааlрынкъве хъобтlул.
Республикайни хивни тасарруфатни ишчершихъад дагъамийвалике хъидябкьыlн ишлемишоохьен югун къулай водун. Манбы гьийдни сенбышейиб санкциебы водни вахтал’, КОВИД-ыке гичlнани вахтал’ яваш девхьа ишлемишувхьайнбы. Манбыше гьавъуйни заlгьматыс сикlы писин гелир алятlу деш. Геледзжагъылиб мани саягъыл’ ишлемишувхьес манбы гьаlзирба вобунбы.
Гьайни сен республикее ООО «Полос» ташкилатын 1500 гьектарейхъа тезе багъ адчы. Манбыше багъыке 1000 гьектар аlракьлыкьбышис джурау. Мани саягъылидын мисалабы хаlдда агъмишаъас эйхьи. Масалан, гьайни сен республикайн кьоlни-хьебни элес ачухни джиге теравазбы хаlдда эзас гьаlзирувхьа вобунбы. Маани торпахбышил’ лазымын биткибы эзуй назаре аххъы водунбы. Манчини аlрайл’ кьомана джига кlартифлийн авхъас. Гьайни сен мана 43 аазыр гьектар чlиейлхъа оозас гьаlзирвухьа вобунбы.
Гьелбетте, ман ишбы ыккейсдимее хивни тасарруфатбышис техника лазымхьес. Мани сардан вазият манмегаб сибыкба дешда. Хаlдданани тасарруфатбышихъад техника аху деш. Манбыд кlылда-кlылда лизингни усулуква тезелемишаъа водунбы.
Хивни тасарруфатбышее чалышмишоохьенбышди увгьойка, гьайни сен республикайхъад югун гелирикан тадарукбы алятlасын гьар джура имканбы водунбы. Садджу явашдевхьа чалышмишивхьес вуккан. Мани карее гьуlкуматыныд ахаlни саягъыл’ кумаг гьелес ыккан. Садджу мани саягъыл’ тадаруквана дагъамийвалла аlрейнче алябтlас вааlхасда.
Респукбликайни хивни таарруфатбыше джохъад водун торпахбы ишилхъа адаччи водунбы. Манбыше са гьектар чlиейн кьаlрад гьидяссарас чалышмишоохьи. Мани саягъыл’на иш гыргыни районбышей дешда. Манбышди джаргейхъа Рутул районыд адчес эйхьи. Аlхырейни сенбышее районын хивни тасарруфатыс фыкыр гьооли дешоб. Саймазыйвалла вухьайхъа гора, хаlдданани СПК-быше джос ыкканан гьаъа водун. Районын аlкlеликва иш къурмишавъей манбышихъадыд югун гелир алятlасын гьар джура имканбы водунбы. Къийнийни йигъыл’ кlартыфлийхъаб, каламыхъаб, абаджурухъаб базарбышее ахтына кьиймат вобна. Гыргыда манбы йишди сувал’ аляйлен таравазбы водунбы. Манчихъа гора, гедж гьидяу инсанарше джохъад водун торпахбы эзас ыккан.
Малкъара гьувадженбышис югна вахт хъабы вобна. Гьаlшде чурунна кьиймат агъалла хъувхьа вобна. Дамазлыгъбы гьувадженбышихъад югун гелир алятlасын имканбы водунбы. Манбышед давараршин сай хаlд хъаъас ыккан. Мани карее гьуlкуматыныд манбышис кумаг гьелес гьаlзирба вобунбы. Джига гидхьу йишди ата-бабашин увйгьойнбы йикlел’ хъаляаъас ыккан. Манбыше эйгьенний: «Торпах нимееба болба вухьее, са гьаманмегаб инсанаршини аlрайл’ рыlцкь ихьес».
