Дюнйейлхъа хъабыйни инсанаршис джурбаджур санаъаIтбышис къуллухааъас кьисматехьи. Манчис, санаъаIтыс, ши ыIмырена хаIббанана вахт къавайсар. Энки югуныд ман водунки, агар гъу гьааъани ишисхъа гьавасука, йикIеква делес хъехьихьее.
Муслагъалий профессор Нарман ГьаIсанове 60 авадкьурни сенбышее хъаIдхъийни сферайл’ гьаракатукана заIгьмат гьавъу. Агъсаххъал ааIлиме философиейни, политологиейни, социологиейни ыIлимбышее кIорана гов гьабсыр. Увгьойни джуваббышис Небийни духее Нармане одкIунийни китаббыше кьувва гьооли. Эйгьи вод, инсан югра ацIахьайниме манкъукан ихтелет гьаъас ыккан. Манчини аллар, зы йаIхъ йишди миллетни камалукани агъсаххъал ааIлимаршини санкъусахъа ГьаIсанов Нарман Небийни духеванкъаI авхъу. Нарман маъаIллимыка зы хьебцIал’ сенна гьихъа, Дагъыстан девлет педагожи университете хъаIдаххъанкъаI танышхьа. Мани сенбышди аIрее вахтале-вахталхъа хъызааханбыний. Гьини элеесди горушна сабаб пенсиейхъа хъигъечIуйни Н. ГьаIсановыке алгъавгьуйни ыIмырени ва къийнийни йигъыкени аллан хъидгIынийбы гьауй вухьа.- Зы пенсиехъа 2020 сенни декабрьни 31-чил хъигъечIу. Марахлыда ман водунки, зы Дагъыстан девлет педагожи институтехъа ишилхъа 1970 сенни декабрьни 30-чил кьабляу. ХьоцIал’ сенна йизда ыIмыр мани ааIли мактабыка багълыба вухьа. Сура асырни манзилее дюнйейл’, оIлкайл’, республике хаIдда бадалхьайбы ыхьа. Гьелбетте, Совет гьуIкуматни дагъылмишхьайн гыргыни гьадисабышди аIрее кьомана джига авхъу.Совет оIлкайни хъаIдхъийни къурлышиква дюнйейл’ барабарна вухьа деш. Манчин диб хизаныле гидгъыл, мактабейид давам гьаъа ыхьа. ОIлка дагъылмишхьайква, манчина «мыкIана чара» хъаIдхъийни сферайлхъаб илгъевчIу. Ушахаршин хъаIдхъийлхъан гьавас кIыл’да-кIыл’да кIядаIххъа гидгъыл. ХъаIдхъий алверылхъа садкIыл. Манчихъа ил’дяакы, цIаIхбышди поэзиейни агъсаххъале, Дабыз Джаббаре, шечIбышди санчее увгьойн: «Дюнйе, деш инагьаIд ахвас гъу». Нарман маъаIллиме ааIлимни ахтыйни дараджайлхъа гьирхьылийс гьаммаше хошни джуваббышиква джус мактабе ацIаал’ гьувойн маIъаллимар йикIелхъаваляаъа. Манбышди аIрее – М. Сайдумов, М. Наврузов, ЫI. Къоджаев, М. ГьаIсанов ва мебынбы.Манкъуни увгьойка, шаке ненкеджаб урусаршини маъаIллимарше гьавъуни заIгьматна кьараал’ быкырааъас вааIхас деш.- 1957 сен Мишлешни йыIкьнекни мактабын шигыртаршин цIеддыйн къайиккый ыхьа. Геледжагъыл’ мани вахтал’ мактаб быкырауйнбыше джона ыIмыр маъаIллимни санаъаIтыс къабсыр. Манбыше Дагъыстане, Азарбайджаныл’ заIгьмат гьавъу. Йигъна дек’, раIгьматтыгъ Нуруллагь,йишди арайл’ мактабе гьаракатукана джегьил’ний.Манкъве Мишлешни мактабе алеетIуйн дарс гьавагьийда деш адкIын. ВакIле ацIанки, манна Закаталайни шагьаре ахтыйни дараджайквана маъаIллим ыхьа. Гьиджооне зас эгьес ыккан, ши дагъамни шараитбышил’ хъаIдхъейид, шахъад хъаIдхъийлхъан хаIдын аIшкь ыхьа.Нарман маъаIллимыквана гаф садджу хъаIдхъийни гьаIкIеена джаб деш вухьа. Хусусан, ши социологиейс ааидни хизанни проблембышди гьаIкIее йишонувхьа, няъас увгьее йишди агъсаххъал ааIлимыхъад мани месалабышис одкIунийн китаббыйий хаIдда ыIлимын макьалебы водунбы.-ГьаIшдийни замаанайни хизанын гиур-сугъоцый оIгийл’ни девырбышди хизанбышди къулайква уйгъунда хъооI дешодун. Манчихъад хаIдда сабаббы водунбы.Къийнийни йишди хизанбышис къырагъыле хъооIни, шахъад дешди аIдатбыше таIъсир гьаъа. Авропайни оIлкабышди хизанбышин хусусиятбы шаке акьаIнада ыхьа. Амма сабаранбышис гьиняадыд гьаIмагьад ыхьай ыккан.Манчис Кавказыл’, Дагъыстане ненкеджаб йаIхъ гьевлес деш.Эйгьи вод, талантнани инсанаршихъаб сергьат воохьена деш. Манбышин баджарыгъ гыргынанкъаI еймишехьи. Нарман маIъаллимыхъад шечIбы ойкIанан гьунарыд водун. Манкъве джун шечIбы цIаIхни, азарбайджанни мизаршил’ ойкIан. Манкъун манчилхъан гьавас джегьил’ни вахтале гидгъыл.Зы агъсаххъалыке са-кьоIбле шечI хъаIбхъас хайишау. Манбы Дагъыстаныс, Муслагъыс къадсырийн шечIбы ыхьа.Гафни аIхрее зы агъсаххъал ааIлимыка едигарыс саджигедын шикыл’бы цIыцIау.
