Февральни 27-чил Дагъыстан Республикайни Правительствайни Садрее АIбдулмуслим АIбдулмуслимове ДР-ни Халкьни Маджлисни 30 сессиее Правительствайн 2023 сенее къавджейни ишни аллан чыхышау. Сессиейна иш парламентни спикере Заур Аскендерове вукку.
Джуни чыхышее премьер-министре Дагъыстанни ешайишнийий экономикайни угъурбышди гьаIкIее гаф вукку, экономика мыIгькамавъуйниме, регионалын бюджет хаIдхъыхайниме, саакитийвалла вухьайниме нен тадбырбые къаджы юшенау.
АI. АIбдулмуслимовни увгьойка, илгъечIуйни сенни екунбышихъа гора, Дагъыстан Республикайни экономикайн гьаракатукан натийджебы гьагу. Шаква доствалла гьааъас девканни оIлкабышди кьадагъабышихъа ил’дяакы, ши гьихъа аIлгьаа вобунбы, сасса джигабышее йишда республика гыргынбышиле гьийб вобна.
Дагъыстан Республикайни ХаIрынкъве Сергей Меликове джуни Халкьни Маджлисылхъани Къахове 2023 сенее Дагъыстан Республикайни Правительствайн гыргынчиле гьихъа къаджесын ишбы таIйин гьау. Заке эгьес аIхаки, ши шалхъа гиххьыйни месалабышди ыIгьтеенче хъабыйнбы. Сабара къаджесын ишбы аху водунбы,манбы таамаъас хил’дже вахт ва чIакIын пылбы ыккан. Тапширмишаийни 54 ишбышике 45 быкыраийнбы ва 9 ишиб гьайни делесни вахтал’ тамааъасда.
Манчиле гъайре, Дагъыстан Республикайни Правительствайн 2022 сенее чини ишис бадалыйваллабы адчу. Ши хъийгъийни ишее хаIбна фагьым республикайни аIсасни сферабышис гьооли гибгъыл – промышленностилхъа, хивни тасарруфатылхъа, туризмайлхъа, транспортни логистикайлхъа. Милли проектбышика багълыдани ишбышис гуджнакан назарат ыккекка гибгъыл, Россиейни Федерациейни программабышее ши йишда иш гуджлемишавъуна. Регионын проектбы 50 проектбышике ибаратда, манчис 29 милйард пылын харджаъас.
Республикайна гьихъа аIлгьаана иш федерални савийейлиб къооджи вобна. Россиейни Президентни СКФО эл’чее Юрий Чайкее джуни Дагъыстанни регьберылхъани кагъызе республикайна гьаракатукана иш агъмышавъуна. Манчиле гъайре, инвестициебышин хъадыйбы кIыл’хъау деш, ши чалышмишоохьенбы мана иш гьалеб гьаракатейхъа абчес. КIыл’ни ва йыIкьнекни бизнесыс кумаг гьаийниме ши тезе механизмбы тIабалау.
2023 сенее ши хаIбна фыкыр эскераршис ва манбышди хизанбышис кумаг гьелени суалбышис гьуво. Гойне хьинне, ши Россиейни Федерациейни Запорожьейни вилаетни Михайловский районыс кумаг гьелес гарданахъа алятIуйн ишбыд кIелиханаъа дешодунбы. Республикайни кумагыка 25 объект тезелемишау, манчин хаIддананбы социал ва ешайишин объектбы водунбы. Шаца мани ишбышис Правительствайн 200 милйон манат пылна къавукку. Ерры халкьын угъадука цывыл’-кьыIдим алгъавгьуйниме шакен хаIдын кумаг ыхьа.
Правительствайн шаца ветеранаршина госпиталь абрелхъа абчуйниме республикайни бюджетенче 47 милйон гьуво. Гьайни сен федерални пылыке 49 дезгагьбы алищу. Манчин чIырынбышис югун маалидже ыккейс кумагаъас. Манбышди джаргейхъа СВО иштыракчер ва мебын инвалидарыб гёохьа вобунбы.
Хъийгъа премьере дагъыстанны кьаIраманаршини гьаIкIее гаф вукку. ГьаIшде шахъаб Россиейни Федерациейни КьаIгьраманни доюс къавджейбы 9 инсанорна (майор Михаил Абраменко (хъикIуйле хъийгъа), хааIрна лейтенант Шамил’ МаIгьаммадов (хъикIуйле хъийгъа), лейтенант Темирлан Абуталимов, полковник Залибек Умаев. Шаца быкырни республике йицIынчиле агъаллан «Едигарын багъбы» адчу. Умудааъана, мани багъбыше Ватанниме джан гиххьыйни инсанаршина гьуIрмат гьаммашийс авхъасда.
АI. АIбдулмуслимов палестиналыбышис гьелени кумагни гьаIкIеейир юшенхьа. Манкъуни джуваббышихъа гора, Дагъыстаныхъад Сектор Газае эйхьени гьаIдисабышиле къырагъыл’ ахвас ихтияр дешин. Манчини аллад, йишди регионын 183 палестиналыбы кьабылявъу. Манбыше гьам йишди оIлкайс, гьамыб дагыстанныбышис миннатдарийвалла агъмышааъа. Манбышди хаIббананбышис ишлемишивхьес вуккан, регионыс хайир гьелес ыккан. Республикайн министерствабы мани суални гьаIкIее фыкырамишехьи водунбы.
Республикайни экономикайни гьаIкIее премьере увгьойнки, шацийни екунбышихъа гора, промышленностын къеккан малбы 14%, хивни тасарруфатын 6%, тикинти 2% артмишхьа. Инвестициебы 5% хаIдхъыхьа. Манчин хаIддананбы туризмайлхъа, хивни тасарруфатылхъа гехьа. Манчиле гъайре, хил’дже экспортыд хаIдхъыхьа. Шахъад гьаIшде югун алакьабы ЙыIкьнекни Азиейни, Закавказиейни, Иран хьиннени оIлкабышика ва менни регионбышика водунбы.
Республикайни министраршини кабинетни башчийе туризмайка багълыбана гафыб гьавъу. Манкъуни увгьойка, шаца Дагъыстанехъа 1,7 милйон инсан ары, 2023 сен манбышин сай 12 фаизна хаIдхъыхьа. Ши умудааъана, манбышин ва маршрутбышин сай гьалед хаIдхъихьес. Россиейни Минэкономразвитиейка ши Дербентни районеени истираIгьатни зонабышиква багълыбана иш вуккекка вобна.
Гьаракатукана иш кIыл’ни ва йыIкьнекни бизнесыквана вобна. «Дагълизингфонд» компаниейн 440 милйон мантасын раазиваллабы одкIун. Гьайни сен манчина иш гьалеб гьаракатейхъа абчес вуккан ва федерални институтбышикван алакьабы гьалед сых хъахъас лазымда. Дагъыстан Республикайни кредитбы гьелени ташкилатбыше кIыл’ни ва йыIкьнекни бизнесни объектбышис !,8 милйард къавуккас.
Дагъыстанни Правительствайни Садрее аIтрафлы гаф таIгьсилни гьаIкIейиб гьавъу.Манкъуни увгьойка, республикайна таIгьсилна система оIлкайни чIакIни системабышда са вобна. Манчеехъа 3 аазыр хъаIдхъыйн ташкилатбы гядакIва. Манчее 1 милйон инсан къарышмишхьа. Шаца «ХъаIдхъый» ва «Демографие» милли проектбышиква 19 мактаббы ва ушахаршин бахчебы ачмишау. Манчиле гъайре, 2023 сенее вахтыле гьихъа 38 мактаббы, 11 ушахбахчебы ишилхъа адчу, 70 автобусбы алищу.
«Земский учитель» программайка хиваршехъа ишлемишебхьес гьабкIынийни 61 маIъаллимаршис гехьан пылбы гьуво. Россиейни Президентни Владимир Путинни амрука мана программа 2030 сенилхъаме цIыцIавъу. Манчин хиваршее ишлемишеебахьени маIъаллимаршис хаIдын кумаг гьелес.
АI. АIбдулмуслимове здравоохранениейна вазиятыб юшенавъу. Шаца 74 медташкилатбышее капремонтбы гьау,30 ФАП-бы аляу, 1,2 милйардысын 430 дезгагьбы алищу. ХаIбна фыкыр ишчершисыб гьооли вобна. «Земский доктор» программайка ишилхъа 138 инсан дюзел’мишау, манбышин геллесынбы дохтурар вухьа. Манбышиле савагьийба 35 фельдшерар ишилхъа дюзел’мишавъу.
СМИ гьаIкIее премьере увгьойнки, 2024 сен Дагъыстанни журналистаршини Союзниме 2024 сен юбилейин сен ыхьа. Мани ташкилатын 65 сен гяцIы. Журналистарше Дагъыстан Республика, оIлка гьихъа адкIынийниме хаIбна иш къооджи. Журналистни саIнаъатыхъаб гьаммаше хаIбна гьуIрмат вухьа. Манбыше халкьылхъа хъодкуйн маIълуматбы гьихьараъа. Умудааъана, геледжагъылиб шу вушун миллетыс хайирысын гьаракатбы явашаъас деш.
Дагъыстанни премьере джуни чыхышее республикайна гьар суракена хабаравъуна. Манкъве мана иш къавджес кумаг гьаийхъа гора депутатаршис миннатдарийвалла агъмышавъу.
