ХаIбна Ватанна даIвъий таамувхьайн молцIал’ сен быкырхьа. Къийна аIрейнче хаIдда сенбы адкIынейид, манке фашист Германиейни эскерарше Советни оIлкайс гьувойн йыIкьын уцIурбы йикIел’ водонбы. 1941-1945-ъэсди сенбы таарыхейхъа кIаарни гьаIрфбышиква одкIун. Манбы ненкеджад шаке кIелиханаъас деш. Манке гьабтIыйни эскераршина, тахсир дешди инсанаршина, хурни ушахаршина едигар гьуваджий йишин гыргынкъун бордж водон.
Совет гьокуIматылхъа душманар абыйнкъаI, Ватан къорамишааъас абкIынийнбышди аIрайл’ ДжинаIгъни хивын джаванарыб вухьайнбы. ДжинаIгъни хивни йыIкънее гивхьуйни гьайкале 18-ни исанын до одкIун водон. Манбы — АIбдулвагьабов И., ГьаIджиев Гь., ГьаIджиев С., ГьаIджиев Н., ГьыIсейнов Гь., ГьыIсейнов Д., ГьыIсейнов Гь., Давудов О., Давудов Д., Султанов А., Сулейманов Д., Сулейманов а., Османов Г., Османов Гь-М., Османов М., Омаров К., Исаев К., Эрафиев Б. Манбышике фронтейнче сабарабы хайбышейхъа сабкIыл. Хивейхъа сагъра-саламтра хъабыйнбышда сайир ГьаIджиев ГьаIджий МагьаIммадбегна дих ыхьа.
ГьаIджиеваршини тохумейнче фронтейхъа абкIынийнбышин сиягьый хаIдын водон. Манбышди аIрайл’ геллесда джуни хаишиква абкIынийнбы вобонбы. Гь. Гьаджиев фронтейхъа 1942-ъэсди сен аркIын. Манке манкьухъад 37 сен ыхьа. Манбы ХаIбни Ватанни даIвъийн энки дагъамын сенбы ыхьа. Германиейн къошунбыше Кавказылхъа гьуIджум гьааъана вахт вухьа. ГьаIджий МагьаIммадбегна дих, джухъад водни броньхъа ил’дяккы, эскерейхъа ооIхъасдимее военкоматейхъа ары.
Гь. ГьаIджиев 1905-ъэсди сен кIолхозчейний хизанее едике ыхьа. Манкъве 1926-1929-ъэсди сенбыше Калел’ни хивни мактабее хъаIдхъы. 1939-ъэсди сен Ахтыйни хивее гьыIсабчийн курсбы быкырау. 1939-1942-ъэсди сенбышее «М. Дахадаевни» кIолхозее гьыIсабчийна ишлемишхьа.
Фронтейхъа ал’гьааIнкъа, ГьаIджий дайийхъад хаIбна хизан вухьа. Хааъаб хурун ушахар гьабсыр, мана фронтейхъа ал’гьааIсди кьарарейхъа хъары. 1942-ъэсди сен июнни вуза мана фашистаршиква вурушмышехьи гиргъыл’. ДаIвъэйхъа аркIынни сура сеныле Гь. ГьаIджиев йыIкьра яраламишхьана. Харьковни вилаетни Изюмо-Барвенковын алла адкIынийни вурушбышди санчее. Джанас хъетIуйн зарба геед гуджнан ыхьа. ХаIбба вахтна госпиталбышей маалиджебы ыккы. Амма манчин натийджабы гьуво деш. АIрейнче сабара вахт абкIынийква мана демобилизовать гьау, хаахъа саркIыл’.
Хивейхъа саркIыл’ хъарыйле хъийгъа, Гь.ГьаIджиев динджира гюъур деш. Мана джурабаджура къуллухбышил’ ишлемишхьа. Манкъве 1944-ъэсди сен агентийвалла гьавъу. 1944-1946-ъэсди сенбышее Калел’ни сел’советыс хаIбвалла гьавъу. Гойне хьинне Хосе Диасни доюл’ни кIолхозна парторг ыхьа
Советни оIлкайни гьийб гьавъуйни заIгьматыс, мана гьокуIматын хаIдданани наградабышис лайикьау. 1945-ъэсди сен СССР-ни Аали Советни амрыква даIвъийни ветераныс ГьаIджий ГьаIджиевыс «За победу над Германией» медал гьуво. Гьаманиджад сен мана «За доблестный труд» медалыс лайикьра къаджы.
Хаахъа хъарыйле хъийгъад, ГьаIджий МагьаIммадбегни духайс даIвъэй хъетIуйни зиянбыше диндж гьели ыхьа деш. Манкъве экIда-экIда маалиджебы ыккекка ыхьа. Джан тавулхъа хъаляаъасдимее ыккеккани маалиджебышед югун натийджебы гьуво деш. 1976-ъэсди сен мана раIгьматтыхъа аркIын.
Гь. ГьаIджиев Рутул районее, республикее доюквана къуллухчий, иш дурустба вуккеккана инсан хьинне ацIа ыхьа. Манкъве вудже гьавъуйни заIгьматыс сикIы джамаъаIтни аIрайл’ хаIбна гьуIрмат къазанмишавъу. Джуни сагъвалей гыргын ушахарис хъаIдхъый гьуво. Манбышис даватбы гьау, уфтанын хизанбы къурмишау.
ГьаIшде ХаIбна Ватанна даIвъий таамувхьайн 80 сен быкырхьейид, фашист Германиейн гьувойн уцIурбы меед тезелемишхьайнбы. Къийна фашист эскераршин невабы таарых бадалаъас чалышмишоохьи. Манбыше джона нагьаIкьийвалла, азгъунийвалла Украинейл гьаагва. Гьихъа йишди эскерарше манбышис гьувойн дарсбы кIыл’да вод ыхьа. Гьини элеес йишди СВО воохьени эскерарше манбышис джой лайикьна пай хъевлес.
ХаIбни Ватанни даIвъйе гьабтIыйни, итбатувхьайни, хайбышейхъа сабкIыл хъабыйле хъийгъа раIгьматыххъа абкIынни гыргыни ветеранаршис ши раIгьмат къихооли. Манбышда игитийвалла йишди йикIбышее гьаммашийс аахвас.
