Миллетни таарыхее до гьадсырна ааIлим

Гьайни 20 25 сен, мартыни 17-чил’ доюкани йишди миллетни дихыс Гьарун Ибрагьимовыс 100 сенний быкырхьес. Манкъвее джуна ыIмыр мизяаршиква багълыбанани ыIлимыс къабсыр ва кIоран из цIаIхни миллетни таарыхее гьадсыр.

Лазымни вахтал’ Аллагье миллетин тераф аххъас, манбышин язы, адабият, таарых гьиваджес инсан къихьели. Агар шахъаб аIкIеликан, ацIаал’нан, миллетис джан гьелен инсанар девхьайнбыхьий, къийна мумкум вобний миллет хьинне цIаIхбы девхьес. Маlгьбын инсанар воб летти, миллетид дюнйейни акьвале ааIс деш.
ДжамаъаIтни балей аахвани инсанарашини гьаIкIей одкIуний, манбыше къеджен ишбы гьагуй ва манбышин до югвалис агъмишауй йишин бордж водун. Мани джаргей Гьарун маъаIллимыр ворна. Гь. Ибрагьимовын до кIорани хатIыква цIаIхбышди таарыхей гьаммашийс ахвасын, няъас увгьее къийна йишди джамаъаIтни сардан къеджен ишбы, манкъука багълыда водунбы. МаIгьарни инсанни гьаIкIее одкIуний ва кьиймат гьувой вахарийн кар дешодун, маIгьарни инсанаршини гьаIкIее китаб окIанас эхьи.
Едике Гьарун маIъаллим 17 мартыл’ 1925-ъэсди сен хаIбни хизаней Мишлешни хивей ыхьа. 1943 сен Рутулын йыlкьнекин мактаб къаддитхьын, Мишлешни мактабей маIъаллимна ишлемишхьа. Гойне районни радиоверлишни редакциейхъа директорна ва мухбирна ишлемишхьес хъортIул.
1947 сен августни вуза Баквейхъа хъаIдхъаIс аркIын. Манкъвее чIаIрани дипломыква Ахундовни дойилин Азербайджанын девлет институт таамаъы. Институтыле хъийгъа, кьоIдле сенна Закаталайни районни Алиабадни мактабее маIъаллимийвалла гьавъу.
Гойне екьудле сенна эскерийвале офицерна къуллух гьавъу. Июнни вуза 1959 сен Гь. Ибрагьимовый ааIлим С. ДжаIфаров хъызаахы.
Мани горушее вухьайни гафын Гьарун маIъаллимна ыIмрена йаIхъ бадалавъуна. Селим маlъаллимыкIле Гьарун маIъаллимын ыIлимылхъан гьавас, гьаIракатбы къаджы, эскерийвалла къалебчу ыIлимыка маIшкьул ихьева хааишаъы. Селим маIъаллимни мислягьаIтыка ва кумагыка Гьарун маъаIллим 4 июлил’ 1962 сен кIыл’на ыIлимна ишчийна маданиятни, языйни, адабиятни институтехъа (ИЯЛИ ДНЦ РАН) кьабыляу. Мани йигъыка ыIлимыка багълыбанана ыIмыр гибгъыл.
ЦIеббыйна Гьарун маlъаллиме обкIунна ыIлимна иш «Фонетика цахурского языка» вухьа. Гойне мана кандидатский диссертациейлхъа саакIалаъас хаIдын кумаг Селим маIъаллиме гьау. Маданиятни, языйни, адабиятни институте ыIлимна ишчийна ишлемишехьенкъаI, хьулеблехьей монографие, аазырбышиква ыIлимын макьалебы одкIун.
1982 сен Дагъыстанни девлет педагожи институтехъа кафедрайс «Общего и дагестанского языкознания» хаIбвалла гьааъас хъортIул’. Манке манкъун гьаIракатбы, баджарагъ ашкархьа. Гьарун маъаIллиме Небий маъаIллимыква саджигее цIаIхни адабиятни мизен алфавит къурмишаъы. Кафедрайна хааIрна ишлемишехьени вахтал’ манкъуни гьунарыква филололожи факультете цIаIхни, рутулни, агъулни мизяаршин шоIъбабы ачухау. ЦIеббыйн телебабы кьабылявъу. ХъаIдхъийна ва методикайна (учебно-методическая) база къурмишааъа гибгъыл. Дагъайдни сыныфбышисын (1 сын., 2 сын., 4 сын.) цlаlхни мизелин китаббы Гьарун маъаIллиме одкIун. Манбы А.А. Тахо-Годийни дойил’ни ыIлим ахтармишааъани институте (ДНИИП) чапыке къайиккы. Гьарун маъаlллимыс ахтыйн ааlлимын до монографие «Цахурский язык» чапыке къавуккыйле хъийгъа алеетlу. Мани ишиква барабарра Халилна дих Гьарун цIаIхбышди таарыхыква, адабиятыква журналистикайква маIшкьулхьа.
Мани сенбышее, ДДПУ-ни филологиейни факультете хъаIдаххъанкъаI, зы цIаIхбышди машгьурни ааIлимыква, джуни хизаныква, джуни ыIлимни ишиква делессе танышхьа. Манкъвее залхъан манке хаIдын ыIгьтибар гьагу. 3 курсее хъаIдаххъанкъаI, Гьарун маъаIллимее зы кафедрайни иджласеехъа хъортIул . Мааъад кафедрайни ааIлимаршди мислягьаIтыква цIаIхни мизекен ва адабиятыкен практик дарсбы гьелес зас хааишаъы. КьоIдле сенна мааъар ишлемишхьа, диплом алебтIумее зы ЦIаIхеехъа ишлемишхьес аркIын. Мед 4 сениле хъийгъа йишин йаIхъбы чичилхъа хъадыйнбы. Гьарун маъаIллимни теклифыква зы ДНИИП-ни дагъыстанни мизяаршини секторе ишлемишехьи гиргъыл’. Методикайни ишбышиле гъайре, зы Гьарун маъаIллимыква саджигее мактабни китаббышил’ ооъаб ишлемишивхьа. Манкъун китаббы редактировать ва корректировать гьаъы. Гойне ши саджигее (соавторстве) цIаIхни мизени, адабиятни, методикайни терминбышин лугъат одкIун. Манчиле гъайре, Гьарун маъаIллимее йизди китаббышис ыIлимна регьберийвалла гьавъу ва отзывбы одкIун.
Гьарун маъаIллим йизди фыкрее гьам югна гафчий, гьам югна мислягьаIтчий хьинне аху. Манкъука гаф йикIеенче гьааъас вааIхананий. Гьарун маъаIллимее джун фыкырбы ашкарда инсанылхъа гьихьараъанбыний ва мерункъуни фыкырбышилхъаб фагьам гьооленаний. Манкъвее гьаммаше джуни телябабышиква алаакьабы гьуваджи ыхьа. Манбышис кумагбы, мислягьаIтбы гьели ыхьа.
Гьарун Ибрагьимове хаIбна мирас журналистикеейиб гьабсыр. «Нур» кIазет ачмишаъанкъаI, къома мана мислягьат къооджена ыхьа. Хил’дже сенбына манкъвее манчис хааIрни редакторна къуллух гьавъу. КIазете ишлемишехьенкъаI, 500-ле агъаллан макъалебы джурабаджур темабышикен одкIун. Гьарун маъаIллиме джуни цIаIхбышди таарыхни гьаIкIеени макьалебыше, йишди Ватанни, торпагъни, миллетни гьаIкIеедын экIын суалбы къалхымишаъа ыхьа. Нени къуллухыл’ ишлемиш ыхьеейир, няаъар ешемишехьи ыхьеейир, няаъар юшенаъас гирхьвеейир, цIедда манкъвее джуни Ватанна садибийвалла гозетявъу, миллетин ешайиш къорамишаъы, мизен, адабиятын, таарыхын инкишаф гозетяъы.