Эйгьи вод, дженнет ед`ни къел`бышди авуд водон. ГьаIкIедад мани кал`майхъад хаIбна маIъна вобна. Ед`на джига, дараджа ахтыба авхъуй гьар дюнйейлхъа ул` аахъы арыйни инсанын бордж водон. ЦIаIхни халкьыхъад ед`на гьуIрмат гьаммаше кьома вухьа. Къийнад ши ман аIдат гьуваджен.
ГьыIсейнова (АIлиева) ФатIимат Керимна йиш зы ооъад агъмишауйни кал’мабышис лайикьна агъбирчак ворна. ФатIимат адий, хаIдда югуний-писин къайджина заIыфа ворна. Мана 1925-ъэсди сен ЦIаIхыйни дерайл`ни Калел`ни хивее едике йихьа. МаIнкъее сабара вахтаке джен ваIщ сен алгъагьас гьаIзирейхьи. 8-ъэсди Мартына барака гьааъасдимее гьайни йигъбышее зы ФатIимат адийква хъызаххы.
ФатIимат адийна ушахийвалла Калел`ни хивее илгъевчIы. Мана хивын кIолхозбы къалхмишаъанбышда са йихьа. Хивни авхуйни ичершикайий едаршиква сарчы, кIолхозни малкъарайс окI савъу, нубатбы гьау. Мана цIерра Хосе-Диасни, гойнехьиннер М. Дахадаевын доюл’ни тасарруфатбышей чалышмишийхьа.Манчиле савагьийда, ФатIимат адий джени гьамбазаршиква саджигее Зрыхни хивейхъа поштна йаIхъ цIыцIааъанкъаI хаIбна заIгьмат гьавъу. Мани сенбышике гаф гьааъанкъаI маIнкъее увгьойн: «Манбы йизди ыIмрее геед дагъамын сенбы ыхьа. Манке зы джаван ичийний. Хивни едаршикайий ичершиква махъа ишлемишувхьес къахову. Гьавъуйни заIгьматыс шас мичIейд, эхьал` са тика гынейний гьелен. Аляъани палтарна гаф гьааъас вукканджаб деш. Манчикена кеситийвалла вухьайхъа гора, хъыцIырни палтарбышис ямалыхбы ыIхыI-ыхыI гьаIл авху дешдий».
— Манбы нейинки ЦIаIхыйни дерайл`ни хиваршис, оIлкайс дагаъмын сенбы ыхьа. Совет оIлкее ХаIбна Ватанна даIвъий ал`гьааI вухьа. Хиваршее ешемишоохьени инсанарше джони бугъазейнче къацIадкIун, одхьанан фронтейхъа оIтирау. Манчиле гъайре манбыше эскераршис джурабаджура хьахьалейр, турсубы ва сабара медын аляъасын палтарбы гьоодахар ыхьа. Манке Диндийни гадигейиб эскерар вухьайнбы. Манбы экIба-экIба АIранейхъа гьавайкIан-хъавайли вухьа. КьыIдим хъадыйква, манбышин ивийкырый явашехьи ыхьа. Эскерар юххьанийлхъамее хиваршеени аахванбы.
1944-ъэсди сен ФатIимат адийн язы ачмишхьа. Мана адамийс ДжинаIгъни хивейхъа хъигъейчIу. ГьыIсейнов Мамед дайийква даватбы гьау, уфтанна хизан къурмишавъу. Мамед дайий манке ДжинаIгъни хивни тасарруфатна садры ыхьа. Адамий садры ыхьейир, ФатIимат адийна иш сибык хъувхьа деш. Мана сыкIыл’рар гуджнара ишлемишейхьи гиргъыл’. Няъас увгье мани вахтал` ишилхъа хъигъеебачIенбышди аIрайл` цIеррыйна садрыйна хьунащений йихьес йиккан. МаIнкъыхъа иляакы, авхуйнбыб ишилхъаный хъигъеебачIи. ДжинаIгъни тасарруфатее ишлемишейхьенкъаI, ФатIиматI адее гьар сен гыргынчикен пIлан гьеххаалика гяцIаъанний. Гойне хьинне хиваршейхъа поштна йаIхъ девхьайхъа гора, инсанарше гыргын джос лазымын кар Рутулгъанче йыIкьаIл`ний гьаххъан. Шалабышиква хейбы сувал`ни йаIхъбышиле гьихьарауй сибыкда ыхьа деш. Гьавъуйни ишис сикIы едярше алятIан гелир манмегад хаIдын дешдий.
ФатIиматI адийнайий Мамед дайийна хъийгъыйна ыIмыр Бабаюртни бинабышиква багълыба. Манке Мамед дайий Рутул районни хивни тасарруфатна управлениейна хааIрна ишлемишехьи ыхьа. Мани сенбышее районыс Бабаюртни торпахбышил` малкъара гьуваджесын оIришбы, эзасын торпахбы джурау. Манбы гьаIракатейхъа хъаляъасдимее дирибаш, кар ацIана инсан лазымхьа. Мана иш М. ГьыIсейновылхъа тапшырмишау.
Мана ишлемишехьи гиргъыл`ни сабара сенбышиле районын тасарруфатбы кьоIни-хьебни элес гуджламишхьайнбы, экономика такьатейхъа хъады. Манчика багълыда инсанаршин ешайишид юг хъехьи гидгъыл. Махъа кочес хъабыйни инсанарше хайбы аляъа гибгъыл. Манбышин ешайиш сибык хъаъасдимее, мааъад мактаббы, маданиятын хайбы аляу. Гьийдни хурни бинабышике чIакIын хивар хъыхьа.
Мамед ГьыIсейновын гьаIракатбы, районын, республикайн ахтыйни наградабышиква мукафатбышиква лайикьау.
Манкъун ишилхъан гьавас, аIшкь къаджымее гьини элес мана менни ишилхъа алгъавгьу. Уланхолее ЧIарада районни МЖС хаIбвалла гьааъас теклиф гьау. МЖС-ын республикайни мааъад дамазлыгъбы гьуваджени тасарруфатбышис кумаг гьели ыхьа. Малкъарайсын окI, ем, манчис гямрабы аляъасын тикинтийн материалбы, гьаIйванршисын дарманбы техникIа, чобанар аахвасын хайбы ва сабар менни лазымни карбышикена хыл` авхъаахъа вухьа.
Мааъаб воохьенкъаI ФатIимат адийъхъабый Мамед дайийхъаб кьоIйре ушахар вухьа. МаIнкъыни увгьойка, мааъаб ешемишоохьени вахтал` джон гудмишхьай писда ыхьа деш. Амма манчихъа ил`дяакы, раIгьаIтийваллаб вухьа деш. Адамий къуллухчий ыхьайхъа гора, гьар вахтал’ мигьманарный воохьенбы. Мамедна джига дженнетей хъааъана, манкъухъад аIдатный: гьар тезера арыйни мигьманыс тезе кIумкIумний къабаччена, — Ф. ГьыIсейновае агъмишау.
Дагъамийвал`бышихъа ил`дяакы, манбыше джони хизанна уфтанийвалла гьувааджына. Манбыше йигIыйре ушахар – йихьыйре гадейий са ичий чIакIы хъавъу. Манбышис хъаIдхъый гьуво, эвле-атта гьавъу. Хизанбышин ийессибы гьавъу.
Мамед дидейс хаIдда ешбы гьаъас кьисмат дехьайн. Мана экIраджар дюнйейле аркIын. Мана аркIынейир, вудже къаджейн ишбы халкьыни йикIелёдунбы. Манбышди гыргынбышди гIаленче шакIле мана гьIакIерар халкьни къайгъвее ахвана инсан ыхьава къийхьи. Манкъве тасарруфатбышис, инсанаршис гьавъуна югвалла таарыхбышее ахвас.
ФатIимат адийхъаб къийна 20 нева, 42 нетийдже, 3 котийдже вобонбы. Манбы экIба-экIба кьаIсди адийсхъа абайленбы. МаIнкъыни уфтанни ихтилетбышис кIыры гьелен. МаIнкъыке югун-югун насигьаIтбы аляатIа.
Заквани гафни аIхырее маIнкъе увгьойн: «Зы гьавъуйни ыIмрыле геер разийра ворна. Йизди ушахарше, невабыше зас ненеджад декканан гьау деш. Манбы гьаммаше адийна джига, дараджа кьома гьуваджес чалышмишоохьи. Маныд йиздимее хаIбна хошбахтийвалла вобна. Гыргынбышис зас хьиннена, хылийна, шадна ыIмыр аIрзааъас вуккан. Гьасре йишди цIаIхни халкьыхъад, югун йигъбы хаIдда ихьенбы».
ФатIиматI адей заквани горушее редакциейни ишчершис югун дилягбы гьеххъы. МаIнкъвее йидж аIрсей гьайъы абыйхъа гора, угъурбы аIрзау.
