1999 сенни августни 7-чил Дагъыстанылхъа къирагъыле ярахыква террористар абыйн 25 сен быкырхьес. Манке хъидёбIул абыйн «мигьманар» дагъыстанлыбыше Россиейни эскераршиква саджиге гьаIлакавъуйнбы.
Россиейни ва дюнйейл’ни медни оIлкабышди таарыхе джурабаджур ва сай-гьыIсаб дешин гьааIдисабы ыхьа. Манчин сабарабы таарыхни китабеехъа къизлени гьаIрфбышиква одкIун, шенсабы кIаарни хатIыква. Югун гьааIдисабы экIда кIелийхан, амма писинбы геджда хъувадакка. АIсас писин гьааIдисабы табиятни фаляакатбышиквайий даIвъийбышиква багълыда водунбы. Мани кьоIнчеесана инсанын иштырак водун.
Инсан гьихъийаллани дюнйейл’хъа мугъает ихьес ыккан. Табият хъицIараъас чалышмишхьес ыккан деш ва ман игъийцIарас лазымда дешодын. Агар ман аIгьтиятбы гьидваджее, манке зел’зелебы, сел’-сибабы, одкIулуйбы, пIаджарбы ва медын фаляакатбы эйхьи. КьоIдъэсын писин гьааIдисабы инсанни азгъуныйвалин ацIа-ацIа гьаъа. Милйонбышиква сенбы инсан дюнйейлхъа арыйн арайле адкIын, анджах гьаммашийсын суIл’гь яратмишаъас даIхийн. Дюнйейл’ не барабарыйвалла вухьана деш, нейид даIвъийн сес камхьайн деш. ДаIвъийбышихъад джурабы ыхьейид, манчини гыргынчин дюнйейлхъа оIлум адайли. ХаIббанани вахталиб манчин тахсир дешин, эн уфтанын, такьатыкван джегьилер дюнйейле алябатIа.
Мед-мед саIгьвбы къидиккасдимее, гьар инсаныкIле джуни гьоIкуматын, республикайн, районын, хивын таарых ацIахьес ыккан. ГьоIкуматни регьбераршикIле ацIахьес ыккан: къийна гъу медни оIлкайл’ ледж адчее ва манчилхъа тахсир дена гьуIджум гьавъээ, къийхъа йигъни оIлкайл’ цIа къитIокIалас. Мани цIайейи эбее гъу хъоххьарас. Анджах манчихъа ил’дяаку, даIвъийн цIа дюнйейл’ни гьар сурал’ сайхьваран.
Дагъыстанни таарыхе джурабаджур даIвъийбы ыхьа. Ман джони мыкIик авхъа хъааъас, хаIдданани оIлкабышис ыккийкын. Анджах Дагъыстанеехъа даIвъийка абыйнбышис оIлум авайку. Мысаджад ва шавукеджад Дагъыстан хъынгыбышилхъа гюъараъас аIхы деш. Дагъыстан регьберарше деш, мааъаб ешемишоохьени инсанарше гьуваджы ва къорамишау.
АIхреедын, 1999 сенни августни вуза ыхьайн гьааIдисабы, инсанаршини йикIенче адкIын дешодунбы. АIрайле 25 сен адкIын. Манке Чечняйни сурале дюнйел’ни террористарше Дагъыстанылхъа басхын гьау. Басаевыний Хатабын къошунбы гьорбынани йишобышиква ярахука Дагъыстанни Ботлих районеехъа иккечIу. Манбышди къошунбыше умуд гьавъуна джон тераф джигайл’ни халкьын аххъаххъава. Анджах мани дагъамни вахтал’ дагъыстанын гыргын миллетбы са мислягьаIтеехъа хъады, ярахукани къошунбышин оIги даянмишауйн. Ватан къорамишааъас кьаIсинбы, джегьилер, ушахар сугъооцы. Гьар хив манке къалайлхъа сабкIыл. Агар алеетIас хъаде дагъыстанлыбыше Россиейн дагъылмишхьай даянмишау. Джони торпахбышиле илгъебчIес гьабсыр деш. Гьел’бедти, манке аIсас юк джолхъа Россиейни Армиейни эскерарше алеетIу. Манбышиква барабарба игитийвалла дагъыстанлыбыше вурушбышее гьаагу. Манбышис террористаршиквани вурушбышее хаIдын йикI’ Россиейна премьер-министр Владимир Путинни арыйн гьуво. Мана Ботлихе армиейни эскераршиква ва бандитаршин оIги ыIхас сугъооцуйни ерры игитершиква горушмышхьа. Баба-дидершин васибы, ваъаIзбы, чIиебы душманни къелик авхъа гьуво деш. Мааъад душманаршин къошунбы дагъылмишауйнбы, авхуйнбыб йыIкъалхъа Чечнеехъа гьеебхы.
Анджах меб сентябрьни 5-чил’ душманар инибатеес Новолакни районеехъа гьуIджумыка эбчIу. Иняаъаб даIъвий гибгъыл. Дагъыстанлыбыше иняайиб душманаршис аман гьуво деш. Сентябрьни 15-чис район къаанче абыйни душманаршике темизяу, абыйн душманар «илёоIха» гибгъыл.
Мани вурушбышее дагъыстанни миллетбышиква саджигее цIаIхбышед хаIдын иштырак гьау. Ватанни оIгеедын бордж хъели кьаIгьраман хьинне йишда йихъий, игит’ мишлешелий, милиционер МаIгьаммад ШаIъбанов хъикIу.
1999 сенни августнийий сентябрьни вузаршее, Дагъыстан азад гьаъани даIвъийе 279 эскерий офицер гьабтIу, 800 яраламишхьа. Мани вурушее 2500 душманыс оIлум авайкы.
Ши йишин таарых кIелиханаъас ыккан деш. Ватаннимеега даIвъийе иштырак гьауйни ва мааъад джан гиххьыйни игитершина гьуIрмат гьуваджес вуккан. Манбышис, гьабтIыйнбышди хизанбышис гьоIкуматын кумаг гьувой бордж водун. Мани сардан Россиейни Президентни Владимир Путинни амрыква 25 сенна гьихъа Дагъыстан, Россия террористаршике армиейква саджиге къаттихьанауйни ерры игитершис ветеранаршина дараджа гьуво. Манчин оIлкайни чIакIынбыше дагъыстанлыбышда игитийвалла кIеливхан гьидявъуй ва манбышис хаIбна гьуIрмат гивхьуй эйгьен водун.
