Къийна Дагъыстанын хивын тасарруфат гьаIракатыквани инкишафей водун. АIхырейни сенбышее республикее эзани торпахбышин, адаччени багъбышин гьектарбы кьоIни элес агъалла хъыхьа. Манчика саджигее дамазлыгъбы гьуваджени фермераршин сайид сениле-сенилхъа хаIдхъехьи водун.
Мани карее хаIбна иш Рутул районни тасарруфатбыше, хусулсу малкъара гьуваджени фермераршеб вуккекка вобна. Къийна районни Бабаюртни зонайл’ ешемишоохьени джаван фермерарше давараршика саджигее къарамалын сайид хаIдхъаъас чалышмишоохьи. Манбышды гелесынкъвее чурнумее гьаIйванар кокаъа, гойнед масса гьеленбы. Манчика багълыда гуджнаквана иш Калел’ни хивни джаванарше вуккекка.
Къараев Тарлан, Къараев Исрафил’, Кьурбанов МагьаIммад къарамал гьуваджен ёкьудъэсын сен водун. Къийна манбы растына хъавайлени дагъамийвал’бышихъа ил’дяакы, джона иш баджитба вуккейс чалышмишоохьи. Манбыше гьар сен джохъад водун дамазлыгъ ейлагъбышис сувалхъа хъадайли. Гьаваабы мыкIа хъихьесмее манбы сувал’ воохьи. Цывлийн хаIмбы хылий хъехьимее, фермерарше дюзилхъа кочаъа.
Т. Къараеве джони къийнийни йигъыл’ гьаъани ишике гаф гьаъаанкъаI увгьойн: «ГьаIшде малкъара гьувааджий сибыкна иш дешобна. Ши тезеба гибгъылыйнбы вобунбы. Гьар сен дамазлыгъ сувалхъа хъады, йыIкьаIлхъа хъыккый йишдимее гыранда гийъар. Манчиле гъайре кьIыIдимына йишин мал йицIабыше ахва. Манбы селлимда ухьийхьанасын шахъад оIришбы дешинбы. Гьар сен мыкIал’бы хъалессе гьихъа манчис кIяъасда окIый кIорма илещен. Манид алава харджийбы водунбы. Манчихъа ил’дяакы, ши гьааъана иш таргааъа деш. Гьайни сен шаква саджигее йишди хивейнче мебын малкъара гьуваадженбы хъабыйнбы. Геледжагъыл’ сувалхъа хъавалес гьаIзирувхьайнбыб вобунбы. Няъас увгьее, къийна Калел’ни хивни джамаъаIтын ата-бабайна юрд тезелемишааъа. Гьинчиле сабара сенбына гьихъа хивейхъа хьян хъады, гьайни сен токIан диракбы бастурау, тезе трансформатор гиххьы. Къийна тезе хив абчесди джигее йаIхъбы цIыцIау, манзик аляаъасдимее кIеджарбы кIяу. Мани саягъыл’ни ишбышин инсанын йикI шадаъа, геледжагъылисын умудбы гьели. Йишда макьсадыб сабара сенбышике йиссейна Калел’на хив, манчина экономика гьувааджени малкъарайка гуджлемишауй вобна».
Тасарруфат гьувадженбышди увгьойка, гьайни сен ейлагъбышейни малкъарайна вазият писба дешобна. Сувабышихъад манчис охьанасын гьеххааликва алаф водун. Джурабаджура чIырывал’бышике гьуваджесдимее гьаIйванаршис профилактик ишбы къедженбы.
Гьайни сен манбыше малкъарайква саджигее алава сувалхъа тIотIарыд хъадыйнбы. Манбы гёгъуйбы ыхьайхъа гора, сыкыIлда зайифда ишлемишехьи. Гьайни сен манчике алятIан гелир манмегад хаIдын дехьейид, манбы пашманба дешинбы. Манбы хъооIни сенисди умудбышиква ешемишоохьи.
Гьуваджен малкъара масса гьелес тасарруфатыхъад дагъамийвалла дешда. Манбыше джохъад водун, малкъарайн хаIддананбы цывлихъа сувал’джад масса гьели. Манчиле савагьийда манбышихъад кьасаббыс гёкIан гьаIйванарыд эйхьенбы. Чуру сувал’ни кьийматбышиква масса гьели. Мани сардан джохъад дагъамийвалла дешдава агъмишаъа..
Тасарруфатни уIзвубышихъад хаIдда геледжагъылисын джурабаджура пIланбы водунбы. Манбы ишилхъа адчесдимее манбышис алава кумаг лазымда. Мани карее манбыше сыкIылинхьее кумаг гьоIкуматыке гозетяъа. Маныд чини вахтал’ гьийхьар деш, нейид гьели деш. Манбышди увгьойка, ёкьни сеней са элесын джо гьокIуматыке кумаг алятIу. Маныд геедни дагъамийваликва джолхъа гидхьыр.
Гьалекийс тасарруфатын малкъара ейлагъее сувабышил’ водун. Манчика саджигее тасарруфтчериб нубатыква мааъаб воохьи. Сабара вахтаке манбышин алвер гигъалас. Ши манбышикIле сен угъадыкван ихьенва эйгьи. Гьавъуйни заIгьматыс сикIы югун гелир алятIан.
