Аlхырейни вахтал’ хаариджийни оlлкабыше Россиейс гьувойни санкциебышин инсанаршис диндж гьели деш. Къийна хаlббананбы мысвалла гивийгъалва хъаlвайкьан вобунбы. Мани сураке инсанаршихъаб нарагьаlт вухьес джига дешда. РФ-ни Правительствайн гьувойни маlълуматхъа гора, оlлкайхъад гьеххалика аlгьтиятее охьанасын тадарукбы водунбы. Манбы таамхьессе, тезебы хъигъечlес.
Гьаlшде Правительствайн хаlдданан хаариджийле хъооlн тадарукбы, джигайл’ гьаlзираъани маlгьсулбышика бадалаъасын ишбы кьеджи водунбы. Къийна манчика багълыда гыргынанкъаl иш гьаlракатейхъа хъабы вобна. Манбышди аlрайл’ кьомана джига хивни тасарруфатни отраслин авхъааххъа вобна. Гьаlшде мааъаб ишлемишоохьенбыше гуджнаква юххьанийн эзуйбы ыккекка водунбы.
Дагъыстанни хивни тасарруфатбышед мани сураке чlакlын ишбы ыккекка водунбы. Республикайни хивни тасарруфатни министерствайн экынбы ыккекканбышис джоке ахаlн кумаг гьелен. Амма мани саягъылин кумагбы сабара районбышейхъа гьийхьар деш. Манчихъа гора, тасарруфатбыше гьавъуйни заlгьматыс сикlы югун гелир алятlас ахаl деш.
Къийна районни тасарруфатбышихъад хаlдда дагъамийваллабы водунбы. Манбы сенбышика садыйнбы водунбы. Манбы аlрейнче алятlасдиме гьааъана ишыб дешоб къооджи. Иш дурустба вуккейсдиме цlебба хивни тасарруфатбышее югун санаъаlткарар, торпахбы эзасдиме техника , джурабаджура минералбы лазымда водунбы. Манбы дешданкъаl, хивни тасарруфатни инкишафыке гаф гьавъуйхъаб маlъна дешда.
Аlхырейни сенбышее Рутул районни хивни тасарруфаттбыше хаlдда саймазыйваллабы кьайиккы. Манбы водни торпахбышика багълыда водунбы. Геллесди тасарруфатбыше чlиебы эза ыхьа деш. Водун торпахбы селлимда гьассыр. Сабаранбыше чlиебы эзасди дердан мебынбышис арендейхъа хъуво. Са джувабыка эгьес эйхьи, торпахбышихъар ийессы ыхьа деш. Хаlдданани тасарруфатбышин чlиебы селлимда ахьуйхъа гора, чlалагбышилхъа садкlыл. Гьаlшде манбы гьийдни къайдайлхъа сакlалаъасдимее хаlбна иш вуккейс вуккан. Тасарруфатбышихъадыд маlгьдын имканбы дешинбы.
Магьаlбна вазият саймазда ахуйни тасарруфатбышее яранмишувхьа вобна. Мнчихъа ил’дяакы, ишлемишувхьес гьаlракатаъан тасарруфатбыд районыхъад кlылда дешинбы. Манбышихъадыд медын дагъамийваллабы водунбы. Манбыше эзуйни чlиебышис чини вахтал’ хьян гьелес ахаl деш. Манчина сабабыб архбышее хьян дехьай водун. Гьар сен гьавъуйни заlгьматыс сакlы манбыше гьичудджад алятlас ахаl деш. Къурахын гыргын чlиебы гёхьанаъанбы.
СПК «Свердлов» районее хаlдын тасарруфат водун. Къийна манбышихъад эзани джигабышыле гъайре, югун дамазлыгъбыд водунбы. Рутул районын дамазлыгъ мани хивни фермераршике аlсылыда. Манбыше сенале-сеналхъа джохъа водун малкъара хаlдхъаъас чалышмишоохьи. Мани саягъылиб чоlлбышее ишлемишоохьенбыше заlгьмат гьааъа. Амма хьян дехьайхъа гора, тасаруфатын гьавъуйни заlгьматыс сакlы манче гелир алятlас ахаl деш.
Тасарруфатна хааlрна Магьтимагьаlммад Ферзаlлиевни увгьойка, къийнийни йигъыл’ джохъад водни торпахбышиле югун гелир алятlасын имканбы водунбы. Мааъад сук, хьытlа, сыкlыл’, къаргъудалий, биринз, ёндже оозас караъаляйли водун. Амма хьинекени кеситийваллайн, болун маlгьсул саъас имканбы гьели деш. Тасарруфатыхъад Бабаюрт 450 гьектар торпахна вобна. Манчике 300 гьектар оlришбышис хъуво. Авхуйнчейиб тохумбы эза водунбы. Манбыше гьайни сеныд хъыlдябкьыlн 55 гьектар торпахейхъа хьытlа оозу вобна. Манчисда тохумуб джо гьаlзиравъуна вобна. Торпахбышил’ уфтанда гог хъигъечlу водун. Агар архбышее хьян ихьее, манче югун маlгьсул алятlас.
СПК «Свердловын» торпахбы хьян хъооlни архни энки аlхырее водунбы. Махъа хьян чини саягъыл’ гьийхьар деш. Кьома воохьенбыше манчин оlги къацlайкlванан. Амма сабара торпахбы идезани тасарруфатбышихъад хьинекена кеситийвалла дешда. Манбышди арыхбышее гьаммаше хьян эйхьен. Маныд дузгунийвалла дешод
Гьинчиле сабара вахтана гьихъа редакциейн ишчер мааъад водни дагъамийвал’бышике делесвалейнче танышувхьайнбы. СПК «Ленин» тасарруфатна хааlрна Исакь Балаеве экынбышис хьян хъооlн архбы гьагу. Манкъве шакани горуше увгьойн: «Къийна зы эзыйни экынбышис гьелесын хьян илещен. Амма архейхъа хьян хъадымее, зале хаlдда мебынбыше ишлемишаъа. Шавусджад пылыке хьян илещес ыккан деш. Гыранийвалихъа ил’дяакы, эзуйн джигабы хьян дена гьайсар деш. Авхуйнбыб мани саягъыл’ ишлемишувхьес вуккан».
Районна хааlрна агроном Гьыlсейн Мамедовни увгьойка, магьаlбна дагъамийвалла садджу мани тасарруфатбышихъаджаб деш, мебынбышихъабыб вобна. Мани дагъамийвал’бышика районын тасарруфатбы ешемишехьен хаlдда сенбы водунбы… Къийна районни тасарруфатбыше эзуйн тохумбы уфтанда илхъечlу водунбы. Манчике югун маlгьсул саъасдимее чини вахтал’ хьян гьелес ыккан. Дешхьее , тасарруфатбыше гьавъуна заlгьмат батмишувхьесда.
Къийна тасарруфатбышихъаб манчикена дагъамийвалла аlрейнче абкlын дешда. Сабара йигъбышике гьаваабы къуlма адкlвасынбы. Манке эзуйни джигабышис нам лазымхьес. Хьян дешхье къурахын темизда экынбы гёххьанаъасынбы. Манчихъа гора хьинекена дагъамийвалла аlрейнче алябтlас вуккан.
