Феврал’ни йицIуххьанчил’ Афганистаныле йишин эскерар хъигъебчIуйн хьебцIале ёкьудле сен быкырхьа. Мани йигъыл’ йишди гьоIкуматыл’ даIвийе гьабтIуйн эскерар йикIел’хъаляаъа. Дагъыстанее, февральни 15-чил’, джони паркеехъа эскерийвалла Афганистан илгъевчIуйн адамеер сабайли. Мааъад мани йигъыс къассырыйн митинг ва йигъынджагъбы алгъайгьи. Гьайни сеныд ман аIдат кIелиханау деш.
ДаIвъийбышихъад хурунбы-чIакIынбы, писинбы-югунбы, хъодкуйнбы – терсинанбы эйхьенбы дешки. Манчин чини оIгеехъа хъадыйн карана язух гьидявъу, гьоIгъан. Инсан джуни оIлумыке хъидекIвее, манкъуни эбан мебна эб цIыцIааъа. ДаIвъий таамувхьайс манке гьыIсабоохьи, агар мааъар батмишхьана ва гикIуна инсан нюкьнеехъа бастурауйнкъаI.
Вахт абкIынле хъийгъа, даIвъийн ярабы хъувадаканбыки, уцIурбы кIелийхананбы, амма манчин дагъ йикIбышее ахван. Гьалеки дюнйейл’ мани даIвъийе иштыракауна эскер ворхьее, манкъуни йикIеедын дагъ уцIомцIараъа эйхьи. Манчин хайбышеехъа баляа, уцIур, мысвалла, мыкIаалла абайли. ДаIвъийни ялавын энки такьатыкван, джан сагъын, уфтанын джегьилер гьооIгъа. Дюнйе къурмишхьайле къийнийни йигъылхъаме даIвъийн сес кIятIу дешодун. Йишди гьоIкуматни таарыхейид хьуледлехьейид даIвъийбы ыхьа. Къийнад СВО Украинайл’ аIлгьаа водун. Манчини гыргынчин таарихе кIарын лышан гьассырыйн.
ХХ-ъэсди асыре ХаIбна Ватанна даIвъий вухьа. Манче 30 милйонылхъа аваркьыл’на инсан садджу йишди гьоIкуматна (оIгийл’ни СССР-на) хъикIу. Манчин ярабы быкырда хъидвадку, мебна даIвъий гибгъыл. Мана Афганистаныл’ вухьана даIвъий вухьа. Къийна таарых ойкIананбыше, сиясатчерше, экспертбыше, гьоIкуматни чиновникарше, военныбыше манчис джурабаджур «рангбы» гьели. Санбыше эйгьен, мана маIъна дешда, нягьаIкьна даIвъий вухьа. Сабаранбыше мана медни оIлкайни къурлушилхъа гьуIджум гьавъуйни даIвъийс гьыIсабааъа. Шенсанбыше эйгьен, мана вахтас сикIы лазымна даIвъий вухьа. Махъа ши эбчIуйнбы йишди гьоIкуматын авудын сергьатбы маIгькамаъасдимее. Нимееган инсанарий, гьаманмееган фыкырбыд эйхьи. Анджах йишди шавухъадджад иджаза дешин мани даIвъийе иштыракауйни эскераршикIле ва офицераршикIле йыIкьын, кубытин, йикIес хъетIасын джуваббы эгьес. Манбише игитерше хьинне джон интернациональный бордж быкырау.
1979 сенни аIхрее Совет ГьоIкуматын ярахыкван кьуввабы Афганистанхъа икейчIу. Манбышис вукийкынна абна вазият кьараалилхъа хъаваляаъас, анджах таарыхын гьагуйн ман фыкырамишдевхьайн атдым ыхьа. Мани, манчиле хъийгъыйни сенбышее Совет ГьоIкуматын мааъад хаIдда хайирыкван ишбы Афганистаныс гьау: хайбы, йаIхъбы, йыIгъаар, мактаббы, больницабы, йоIххабы ва медын-медын лазымын бинаабы аляу.
1979 сенее гидгъылыйн кIылин гьыIдчат, хаIбни, хыллийни даIвъийлхъа садкIыл. ЮчIуIдле сенна, са вазна, йицIымолед йигъна мани даIвъийе Совет ГьоIкуматни инсанаршейи Афганистанни халкьын эб кIявъу.
Афганистаныл’ вухьайни даIвъийенче хьодваще хьоцIал’ аазыр офицерый, эскер илгъебчIу. Манбышда йицIуххьар аазыр мани вуруше гябтIуйнбы. Табытбышее ватанылхъа хъабы. Йихьыд аазыр эскер Ватанылхъа саркIылле хъийгъа, даIвъийе ыхьайни ярабышикейи чIырал’бишике гьабтIу.
1989-ъэсди сенни 15-ъэсди февралил’ Термез шагьарыс дёлесни Амударья дамайл’ни сергьатенче аIхреена йишди эскераршина десте Афганистаныле Совет гьоIкуматылхъа интернациональный бордж быкырау илгъевчIу. Манбыше аIхрени йигъылхъаме алебтIуна присяга лайикьука быкыравъуна.
ДаIвъийе вухьайни хаIббанани офицерашисый эскераршис правительствайн медалбы, грамотабы, орденбы гьуво. Манбышди 72 – ус Совет ГьоIкуматни КьаIгьраманын до гьуво.
Афганистаныл’ вухьайни даIвъийе манкийни СССР-ни гыргыни миллетбыше иштыракауйн. Гьел’бедти, манбышди аIрее дагъыстанлыбыб хаIбба вухьа. Дагъыстанлыбише джон гьунар, джон Ватанылхъан аIшкь, джона игитийвалла мааъаб быкырни гьоIкуматылхъа ашкаравъу. Мани даIвъийе хьебыд аазыр дагъыстанлее эбий, шин Афганистанни тоозалхъа аликкау. Манбышди ваIще ёкьцIал’ эскерее даIвъийе нафас гьуво, хьебыйре ичIкIыры дена батмишивхьа. (ГьабтIыйнбышди аIрее кьоIйре цIаIхийгъалеераб вухьа – ГьаIйдаров ГьаIзратаIлий Джамалийна дих ( Мишлешни хивеенче),Мусаев Мусса МуртазаIлийна дих (Кьасни хивеенче) – Кь О.). Снайперыс НугьуIдин ГьаIджиевыс, сапёрыс АIббас Исрафиловыс гьабтIуйле хъийгъа, къизлена КьаIгьраманна хьаIне гьуво.
ЦIаIхбышди джегьилерше мани даIвъийе джона игитийваала гьаагуна. Манбышди гыргынкъус гьоIкуматын ахтыйна кьиймат гьуво ва Правительставайни орденбышис, медалбышис, грамотабышис лайикьавъу. Мани игитершини аIрее цIаIхийбы ШейхаIгьмад ГьуIсейнов, Ислам ПирмагьаIммадов, Тамерлан БагьаIров, хыIягъбы Мухтар Гъазиев, Юсуф ЫIсаев, миххьегъалий АIбдурагьман Кьурбанов, калелий Сафар ШаIъбанов, гыл’мецIалий Исрафил Исрафилов, муслагъбы Джелил’ Наврузов, Идрис Баширов, муIхаахалий АIбдулкьагьир АIлиев, мишлешелий ГьаIзратаIлий ГьаIйдаров ва хаIбба мебынбы вухьа. Манбышди гьаарункъуни гьаIкIее садджу югун эгьес ва окIанас ээхьи.
Къийнад даIвийн сен кIитIоткIул дешодун. Украинайл’ Авропайний ва Америкайн ыIхыйни цIайин хаIбна ялав хъавгьу. Йишин эскерар, ман даIвъийн цIа кIядхъаIъасдимее, маджбырба вухьа Украинехъа эбчIес. Мааъаб ешемишоохьен урусни мизел’ йишонааъан инсанар нацистаршике, тезелемишивхьайни фашистаршике, инсанни йаIххъыле гъадарувхьайни иблисершике къорамишааъас.
Гьел’бедти, мани СВО йишди дагъыстанлыбыше, джони аIрее цIаIхбышдед укранацистарикван вуруш ыккекка водун ва игитийвалла гьаагва. ЦIаIхбышди гьар хиваршеенчен джегьилер мааъаб вобунбы. Ши манбыб кIеливханааъа дешёбунбы. Гьар кIазетни нумрабышее, манбышди игитийвал’ни гьаIкIее ойкIанан. Маъад иштырак гьауйнбышди хьебни цIаIхбышди джегьилерше, Амрагь Кьурбанов (Гыл’мецIни хивеенчена), Ренад АIгьмадов ( ЦIаIхни хивеенчена), Артур Сафаров ( Миххьейни хивеенче) , джанбы Ватаныс багъышау, гьаммашийни дюнйейлхъа абкIын.
Афганистан вухьайни даIвъийе иштракауйни эскераршис, Украинее аIлгъаани СВО иштыракаъани джегьилершис, джони хизанбышис джанана сагъвалла, йикIес сабырбы аIрзуламишааъа. ГьоIкуматын джон кьаIгьраманар кIел’авхъас вуккан, няъас увгьее манбыше джон джан Ватанни меега гиххьы.
