79-ле сенна гьихъа, 22-ъэсди июнил’ ХаIбна Ватанна даIвъий гибгъыл. Манчин быкырын дюнйе сайидкьыл. СаъаIт 4-чил’ нацистаршини Германиейн Совет гьоIкуматылхъа ярахыквана гьуIджум гьавъу. Анджах аIхреени йигъылхъаме даIвъий гид’вийгъалва умыд йишди гьоIкуматыхъаб вухьана. Совет гьоlкуматни хааIрункъукIле И.В.СталиныкIле ва авхуйни чIакIни регьбераршикIле гьоIкумат даIвъийс гьазирда дехьай ачухда ацIа ыхьа. 1939-ъэсди сен СССР-нийий Германиейни аIрее даIвъий сана-санкъука гьидяаъасда савда...
Сафар АIбдуллаевни 95 сенийс Адабият ацIаалин дарвазабы водунбы. Манчеенче халкьын таарыхеехъа, мизеехъа, маданиятыква, халкьни ешайийшн гьаIлеехъа икечIи. Мисала вобна: «Кьаламыка одкIунийн, къылынджиква гядхас аIхас деш». Адабиятын инсанни ыIмрен гьар суратбы гьагва. Адабият шааираше, язычеерше ойкIан. Манбише одкIунни адабиятна маIъна, кьуват, марахийвалла джони асарбишее къалхымишааъани дагъамийвалике аIслыба вобна. ОйкIанмеена гыргына деш шааир ворна. Аллагье инсаныс шааирын...
ГьаIшдийни цIаIхбышди адабиятее, шавухыква парылдамишоохьена, ВаIгьид Мирзоевни поэзиейна хаIне вобна.Манчин шакIле ашкарда миллетын гьаIкIен таарых, ешайиш, хасиятбы, аIшкь гьагва; югун -писинчике , гьаIкьын нягьаIкьынчике, шадын -пашманынчике джураъас хаIбхъааъа. ХаIдданан шечIбы манкъун тербие гьувойка, лач-ламус къавджейква, гъарыб-гъурбатын тераф аххъыйква багълыда. ВаIгьид Мирзоев едике мизени устадаршини Гыл’мецIни хивее 1950-ъэсди сенни июнни 16-чил’ едике ыхьа. Гьайни сен йишди...
«Вся история человечества – это память о прошлом, сегодняшний день, плохой или хороший, держится на памяти. Не уважая и не храня памяти о прошлом своего народа, родители не могут дать своим детям главного корней».«Вся история человечества – это память о прошлом, сегодняшний день, плохой или хороший, держится на памяти. Не уважая и не храня памяти...
1852 сенни къыIлини вузаршее душманаршини къошунын, кьома генерал Врангеликва, Сувал’ни дерайлин 15цIаIхбышин, 2 аварбышин хивар дагъылмишау, гёххьанау. ЦIаIхбышди джегьилершина эб кашкалыква обтIул. Пушкабыди топаршиква ЦIаIхни хивна къае-къаейл’ гьабсыр деш. Сагъба авхуйн адамера, къарер, къоджебы, едар, ичер, ушахар сургунавъуйнбы. Мани гьаIдисайни шагьадее Н. Вукетиче йикIел’ хъаляуйни фыкырбышее эйгьен: «ОIгийл’ инсанар ешемишоохьен джига, зел’-зелейлхъа вод садкIыл. Хайбышике гедхьунийн...
Гьайни сен республикайни хивни тасарруфатни тапшырыгъыква къышлагъбышейдын даварар ейлагъбышейхъа хъыккейс. Манчина сабаб оlришбышис диндж гьувой водун. Аlхырейни сенбышее даварар къыlл’-къыlдим къышлагъбыше гьуваджийхъа гора, окl аляален торпахбы харабехьи гидгъыл. Гьайни сен мана иш министерствайн джони назарейхъа алебтlу вобна. Мани сардан Рутул районын тасарруфатбыд гуджнада кочес гьаlзирехьи водунбы. Районни хивни тасарруфатни управлениейни хааlрункъуни Абдулвагьаб Аlгьмадовни увгьойка, къийна...
Грамматика, дюзгунда одкIуний ва дурустра юшенаий Дагъайдни сыныфбышее хъаIдхъаIс xaIдхъаий мизени кьурлушихъа гора ыккэкка, дюзгунда одкIуний за дурустба юшенавъий гьаммаше назарее аххъахъа. Садъэсди сыныфее ушахарше окIанасын, хъаIдхъаIсын вардеш аляат1а ва манчиква янашеда грамматикайс ааидни мизени алаакьабышилхъа фыкыр гьооле. Гьина иш гьаIрфыле, гьыIджаале, кал’майле гивийгъал. УшахаршикIле ед’на миз ваацIа воохье, мани мизел манбы юшенааъа, дюнйейн югун...
Ай ЦIаIхий, гъу ша иджааза гьели, йигъни кIорани таарыхе йишди кьаламын хатI гьассарас. Йигъни гьаIкIеедын таарых доюкани таарыхчерше одкIун; йигъни лугъадыл’ ааIлимарше адабиятна миз’ яратмишавъу; вахъа шааирарше, язычерше асарбы, маIънийбы къассыр; йигъни мадрасайн Кавказылхъа Исламын дин ады; йигъни дойилин байдахбы таарыхе къалхымишау. Анджах, къийнад йигъни таарыхын сир ашкархьа дешодун. Йигъни таарыхни гьаIкIее ойкIанни инсанни кьаламыс,...
Согют (Хьойик) Дагъыстанни Рутул районеена цIаIхбышда (йихъбышда) хив вобна. Мана ХаIбни Кавказни сувабышди зинджирни къузайл’ни этякыл’ гивхьу вобна. Согютна хив ЦаIхни администрациехъа гёохьана йихъбышда хив вобна. Хив гьийгъанче кьоIни дамани – Къоейнийий (Каяна) Самурни гIалее, сагъни сурал’ вобна. Хивни гьийд манбы илекка. Хив гунайни сурал’ вобна. Хивни далыйл’ чIалагыквана сува вобна. Мааъаб манбышда Муслагъни хивыквана...
Муслагъ йиссейна ва марахыкванн таарыхнана цIаIхбышда хив вобна. Анджах ненкейий мана алявъу ва манчини дойин гьиджойий эйгьи шакIле хъодкуда ацIа деш. АаIлим Гьарун Ибрагьимове джуни ыIлим ишбышее эйгьен: «…насылыле насылыхъа илгъечIуйни реваетбышихъа гора, Муслагъна хив ЦIаIхийке джуравхьана вобна. Мана ЦIаIхна хив къорамишааъасдимее къала хьинне гивхьуна бина вухьа. Хъийгъа манчике хив хъувхьа. ГьаIкIебаб Муслагъна хив утIумни...
